Aan het woord is: Anna Leest (55). Twee keer eerder had Anna een stuk van de pelgrimsroute naar Santiago de Compostella (in het Spaans 'Camino de Santiago') gelopen. Ze was net naar Frankrijk gereisd om vanaf daar de 'Camino del Norte' (langs de noord-westelijke Spaanse kustlijn naar Santiago de Comostella) te lopen toen corona uitbrak. Ze was vol goede moed, maar moest toch omkeren en steeds meer haast maken om terug in Nederland te kunnen komen. Daarbij werd ze geholpen door haar 'Camino-engel'. Haar verhaal schreef ze op voor de 'Jacobsstaf', een tijdschrift voor en over pelgrims van het genootschap van Sint Jacob. Ik mocht het ook plaatsen op deze website.

Op woensdag 11 maart ben ik vertrokken naar Cahors in Frankrijk, voor mijn derde camino, een wandeling van 3 maanden. Mijn doel is de Franse camino vervolgen en dan de Camino del Norte lopen, langs de noordkust van Spanje, naar Santiago.

Het coronavirus heeft Europa dan al bereikt en in Nederland zijn de eerste gevallen bekend. Het geeft me een gevoel van onrust en ik vraag mij af of ik wel moet gaan. Toch ga ik, met twijfel, aan mijn wandeling beginnen. Ik volg de ontwikkelingen via het nieuws uit Nederland en de app van Buitenlandse Zaken, maar die loopt een dag achter met de info. In het zuiden van Frankrijk lijkt nog niets aan de hand.

Donderdagavond 12 maart kondigt Macron aan dat de scholen in Frankrijk gaan sluiten. In Spanje zijn de maatregelen al verder en ik weet wat er gaat volgen. Ik overweeg om in Frankrijk te blijven, een periode te overbruggen en verder te lopen als alles is overgewaaid. Mijn familie wil dat ik naar huis kom. Ik heb nog geen haast. Iedere dag dat ik hier kan genieten is meegenomen. En genieten doe ik van de rust, het prachtige Franse landschap, de sfeer in dorpen en stadjes en van de vogels.
Die zaterdagavond sluiten de cafés en restaurants in Frankrijk en verderop gaan enkele gites sluiten.

Zondagmiddag zie ik op de televisie dat nog 80% van de treinen en vliegtuigen rijdt en vliegt. Ik bedenk dat ik toch maar over een paar dagen naar huis ga. Ik neem aan dat ik nog tijd heb. En de Fransen die ik spreek, geven aan dat het echt geen probleem is, dat ik als pelgrim prima door kan lopen en dat er altijd gites open zullen blijven.

Maandagochtend ben ik onrustig, het voelt niet goed om nog een dag rustig te wandelen en ik besluit te gaan liften. Een auto stopt en een vriendelijke dame vraagt waar ik heen wil. Ik leg uit in mijn beste Frans dat ik naar een station wil en uiteindelijk naar Nederland. Ze vraagt zich af of ik daar nog kan komen. De schrik slaat mij om het hart. Ze brengt me naar Moissac, 12 kilometer verderop. Onderweg blijkt dat ze Engels spreekt. Dat scheelt. Ze weet uit ervaring dat je hier moeilijk weg komt. Ze verwacht niet dat er hier nog een trein rijdt. Gelukkig is het stationsloket in Moissac nog bemand en inderdaad: geen treinen. Ik koop een ticket vanaf Montauban voor de volgende dag, het tijdstip van vertrek is onduidelijk.
De vrouw wil me naar Montauban brengen, nog 25 kilometer verder. Ze glimlacht als we weer in de auto stappen. Mijn naam is ook Anna, zegt ze. Ze is zó blij dat ze voor mij gestopt is. Ze stopt namelijk nooit voor lifters, maar ze voelde dat ze voor mij moest stoppen. Ik word er emotioneel van: ík ben blij dat ze gestopt is.
Ze geeft me haar 06-nummer en drukt me op het hart te bellen als ik alsnog vast kom te zitten. Dan komt ze me halen. Ze heeft een appartement, waar ik kan verblijven.
In Montauban zet ze me af bij het station. Ik blijf dankbaar en verwonderd achter. Wat een bijzondere vrouw, wat een engel op mijn pad.

In Montauban zijn er zorgelijke blikken bij het loket als ze mijn bestemming zien en ik krijg de vraag of ik niet vandáág kan vertrekken in plaats van morgen. Gráág, als ik maar wegkom. Die middag vertrek ik naar Bordeaux in een bomvolle trein. Daar aangekomen blijkt de aansluiting naar Parijs te zijn geannuleerd en moet ik een trein later nemen. Ik arriveer in Parijs op het tijdstip dat mijn trein vanaf Gare du Nord vertrekt. Dat was de laatste trein naar Nederland voor vandaag. Toch ben ik opgelucht dat ik in Parijs ben, 'bijna thuis'.

Op het station zijn alle loketten dicht vanwege corona. Ik vind na een poosje zoeken een medewerker en mijn ticket wordt omgeboekt naar de volgende ochtend. De man vraagt of ik al een slaapplaats heb. Als ik zeg dat ik een hotel ga zoeken, schudt hij zijn hoofd en verwijst hij me naar een collega. De collega schrijft mijn naam en bestemming op een lijst en zegt mij en nog zo'n 20 gestrande reizigers te wachten. Wordt dit mijn eerste overnachting op een station? Na een halfuur komt ze terug en krijgen we een papier met een hotelovernachting. Van de spoorwegen. Klasse!
Eenmaal op de hotelkamer krijg ik een appje van een collega met de vraag waar ik ben, want de grenzen van Frankrijk gaan morgen dicht!
De volgende ochtend passeert de trein rond 9 uur de Franse grens. 3 uur later gaat de boel op slot.

Ik stuur een appje naar Anna dat ik het gehaald heb en bedank haar nogmaals dat ze me geholpen heeft. Ze antwoordt dat ze blij is voor mij gestopt te zijn en dat ik haar moet bellen als ik mijn wandeling zal hervatten. Dat ga ik zeker doen. Mijn Camino-engel.

Aan het woord is: Vera Lötters (53), zij woont met kat Tika in Amsterdam en werkt als marketingcommunicatieprofessional bij een kinderopvangorganisatie. Ze heeft een LAT-relatie met vriend Bart (64).

In de eerste twee weken voelde ik stress over het feit dat corona mijn eigen leven en dat van anderen compleet op z'n kop zette. Ik zat in de weerstand en had echt tijd nodig om mezelf een weg te banen binnen de nieuwe situatie. Alles wat in het nieuws op ons afkwam maakte me soms ook bang. Meerdere malen nam ik me voor het nieuws en de praatprogramma’s minimaal te volgen, maar in de praktijk zat ik veel aan de buis en internet gekluisterd. Ik wil mijn ogen niet sluiten voor wat er gebeurt, maar het moet me ook niet meer slecht dan goed doen om alles te volgen. Pas toen er binnen de ‘intelligente lockdown’ meer ruimte kwam, kon ik me meer ontspannen en weer openstaan voor ander nieuws of gewoon even geen nieuws. Maar ook vanaf toen was het een proces van ups & downs.

Veel gewandeld
Normaal gesproken zwem ik een paar keer per week in het zwembad dichtbij huis. Nu dat niet kon, wilde ik toch blijven bewegen. Ik struinde internet af op zoek naar gewichten om wat te trainen op mijn yogamat. Het viel nog niet mee die te vinden, want velen met mij wilden thuis aan de slag met het op peil houden van hun conditie. Puntje bij paaltje heb ik die gewichten niet eens veel gebruikt. Het was stralend weer en ik ben heel veel buiten geweest. Ik heb hardgelopen (nou ja, joggen…), gefietst en heel veel gewandeld. Ook heb ik een paar keer met mijn vriend ‘een 5 ritmes-wave’ gedanst in een mooie ruimte waar we met z’n tweeën konden zijn. Dat was fijn.

Extra druk op mijn werk
Dat bewegen en buiten zijn vond ik heerlijk en hielp ook goed, want ik had het op mijn werk hartstikke druk. Kinderen van ouders werkzaam in cruciale beroepen konden naar de door ons georganiseerde noodopvang komen. Voor de reguliere opvang waren we gesloten. Dat bracht veel coördinatie en communicatiewerk met zich mee, zowel richting ouders als medewerkers. Denk aan e-mails, nieuwsbrieven en online berichten maken en verspreiden over gezondheid, veiligheid, hygiënemaatregelen, kosten, contracten en nog veel meer. In die periode kwam ons Corona Coördinatie Team dagelijks bijeen voor overleg en het snel uitzetten van acties. Het betekent veel voor me dat ik vanuit mijn vak een waardevolle bijdrage heb kunnen leveren.

Dichter naar elkaar toe gegroeid
Bijzonder vond ik het ook om deze tijd veel samen te zijn met mijn vriend. We hebben sinds een jaar een relatie en we wonen vlak bij elkaar. Omdat andere sociale contacten vrijwel niet mogelijk waren en culturele uitjes en evenementen al helemaal niet, trokken we nog meer naar elkaar toe. We hebben veel met elkaar gedeeld over alles wat corona met ons en de wereld deed. Elk met onze eigen ups & downs daarin, het was (en is) een heel proces. Door over dit soort dingen te praten, hebben we elkaar in korte tijd nog veel beter leren kennen. Heel mooi. We zijn dichter naar elkaar toe gegroeid. En we hebben uiteraard enorm genoten van het samenzijn.

Afstand houden
In Amsterdam leven we natuurlijk erg dicht op elkaar. Het was soms wel uitkijken en zigzaggen over straat om op anderhalve meter afstand te blijven. Ik ben niet zo heel bang om corona te krijgen, maar ik vind het wel heel belangrijk die afstand te respecteren. Nu er wat versoepeling is en ik merk dat sommigen die anderhalve meter niet meer zo strikt aanhouden, zeg ik nog steeds dat ik dat wel doe en dus nog geen hand of knuffel geef. Tegelijk realiseer ik me hoe vervelend die afstand kan voelen. Mijn zus is verstandelijk gehandicapt en woont in een gezinsvervangend tehuis. Ze mist het zelf niet eens zo erg dat ze geen bezoek kan ontvangen, maar mijn moeder van bijna 80 vond het heel erg verdrietig dat ze haar dochter niet kon bezoeken. Ik bel mijn moeder regelmatig en heb haar samen met mijn broer ook bezocht toen ze na een val in het ziekenhuis lag. Gelukkig is ze goed hersteld en ga ik binnenkort met haar wandelen. Zo onderhoud ik contacten met mijn familie. Ook zie ik af en toe weer vriend(inn)en, nu er weer meer mogelijk is. Online is mooi als het nodig is, maar er gaat niets boven live samenzijn.

Wederzijds respect
Ik vind het belangrijk om elkaars gevoel en mening over corona te respecteren. Soms lees ik harde, oordelende woorden van mensen. Natuurlijk heb ik zelf mijn mening, maar laten we naar elkaar blijven luisteren. Waar ik echt wars van ben, zijn alle complottheorieën en – naar mijn idee – ongefundeerde meningen die op social media werden geëxposeerd. Soms kwam ik in de verleiding te reageren, maar vaak liet ik het maar voorbijgaan, omdat ik geen zin had in eindeloze discussies. Hoewel ik veel met bewustwording en ‘spirituele zaken’ bezig ben, spreken de berichten uit die hoek me ook niet zonder meer aan. Dan wordt er gezegd hoe onnatuurlijk het is om elkaar niet aan te raken en dat we daar ook ziek van worden. Ja natuurlijk is dat zo, maar hey, ‘it’s for a reason!’ Adem. Hoe dan ook, corona is er en we hebben er allemaal mee te maken. Er is geen escape, het is overal, we kunnen niet een vliegtuig pakken naar een ‘veilig’ land. Dus ik kijk wat ik ervan kan leren, welke inzichten ik erdoor krijg waar ik iets mee kan in mijn leven. Overigens zie ik ook veel corona-humor, dat relativeert, er is ook veel blij mee te zijn 😊.

Toewijding en liefde
Wat ik soms lastig vond waren de vele berichten – vooral online – over het massale thuiszitten, verveling of mensen die uitvoerig deelden over hun rust, bezinning, meditatie en zo meer. En dat terwijl ik in de werkhectiek zat en juist helemaal geen rust vond. Wat mij in die tijd wel goed deed, was piano studeren, dat heb ik echt weer opgepakt. Een of twee uur met focus en toewijding bezig zijn met iets, levert me zoveel meer energie en inspiratie dan blijven rondhangen op sociale media. En ik weet: ik maak zelf de keuzes. De verleiding van quick fulfillment is soms groot, maar uiteindelijk word ik blijer en rustiger van dingen die echt van waarde zijn: muziek, literatuur, vrienden en natuurlijk de liefde.

Meer ontspanning
In de komende maanden heb ik wat meer tijd voor mezelf. Waar het kan, neem ik rust om alles te laten bezinken. Er is in het afgelopen jaar veel gebeurd in mijn leven: een nieuwe relatie, een baan en daarnaast een freelance communicatieklus, een rijk sociaal leven. Mooie dingen allemaal, maar ook intensief. En daarbij komt nog de compleet andere wereld waaraan we ons moeten aanpassen. Dus het is tijd voor meer ontspanning. De afgelopen weken was het zwembad weer open, dat is heerlijk. Wel erheen met mijn badpak al aan, via een bepaalde route langs hekjes het zwembad in, kleding aan de zijkant, eenrichtingsverkeer in het water, 1,5 meter afstand en zonder douchen, via de nooduitgang naar buiten. Het nieuwe normaal.

Aan het woord is: Jules Bakker (42). Hij had zijn huis verkocht, bijna al zijn spullen weggedaan en zijn baan als grafisch vormgever opgezegd om op wereldreis te gaan. Halverwege brak hij die vanwege de corona-uitbraak af.

Een jaar lang lente, dat leek me heerlijk. Ik had geen vastomlijnd plan welke landen ik wilde zien, ik wilde steeds na een week of twee verder trekken en zo met het lenteseizoen mee reizen over de aardbol. Maar dat plan heb ik losgelaten, want het is vanwege de verschillende hoogtes van landen en de ligging ten opzichte van de evenaar niet zo dat je zeg maar met de lente mee kunt opschuiven naar het oosten. Na een aantal maanden reizen was ik Taiwan rond aan het fietsen toen ik voor het eerst hoorde over corona. Iedereen droeg mondkapjes. Ik niet, want ik wist niet waar ik er eentje kon kopen en voelde me ook wel veilig met alle bescherming van de anderen. Voor China gold toen al een negatief reisadvies, maar Taiwan stond nog op groen. Ik denk dat ze er allemaal een mondkapje droegen omdat ze eerder zwaar getroffen waren door SARS.

Nieuw-Zeeland op slot
Vanuit Taiwan ben ik naar Nieuw-Zeeland gegaan. Toen ik er aankwam, was er nog niets aan de hand, terwijl Nederland al vijf weken te maken had met corona. Op een gegeven moment kregen alle reizigers twee dagen de tijd om zich naar een plek te begeven waar ze een paar weken zouden kunnen verblijven, omdat de wegen afgesloten werden. Als ik ergens naartoe wilde gaan, vroeg de politie me onderweg waarheen ik wilde en waarom. Zonder noodzakelijke reden tot reizen werd ik verzocht weer terug te keren. Op supermarkten na was alles dicht en de temperatuur van mensen werd opgenomen. Op dat moment was ik met een reisgenote, een vriendin van mij, en we besloten naar Christchurch te gaan, de grootste stad op het Zuidereiland. Dat leek ons handig, want daar is een internationaal vliegveld. We hadden Zuid-Amerika op het oog. Maar ook Air New Zealand stopte met vliegen en repatriëren bleek nog de enige optie. Diverse vliegtuigmaatschappijen cancelden steeds vluchten. Ik werd er niet onrustig van, maar in het motel waar we zaten, waren ook reizigers die in de problemen kwamen, omdat ze het geld voor de geannuleerde tickets niet op dat moment terugkregen en steeds weer een vlucht boekten in de hoop naar huis te kunnen. Zo bereikten sommigen de limiet van hun creditcard. Dat was wel heel droevig. Mij lukte het uiteindelijk half april om naar Nederland te vliegen. Een vriendin had op Facebook een bericht over beschikbare woonruimte in Haarlem gezien en daar kon ik terecht.

Nederland als losgeslagen bende
Net weer in Nederland voelde het voor mij als een losgeslagen bende met zoveel mensen op straat, winkels open. Een groot verschil met de strenge lockdown in Nieuw-Zeeland. Daar hielden mensen zich ook strikt aan de maatregelen, ze zijn vanwege de frequente aardbevingen gewend orders van de regering op te volgen.
Ik ging er ook gewoon in mee, ik ben geen type dat lastig gaat doen, ik neem het zoals het komt, ik voeg me naar de regels in een land. Misschien heb ik wat dat betreft de beeldvorming rondom de Nederlander in het buitenland wel wat verbeterd, haha. Ik heb er geen mening over wat ik beter vind, de lockdown van daar of hier. Ik heb gewoon niet snel mijn mening ergens over klaar. Ik aanschouw vooral en neem het zoals het komt.

Even naast de maatschappij
Het eerste halfjaar reizen is me heel goed bevallen en in totaal een jaar weggaan voelde behapbaar, ik mis alles dan één keer. Eén keer de verjaardagen van familie en vrienden, één keer het internationale jeugdbadmintontoernooi dat ik jaarlijks organiseer, één keer het bevrijdingsfestival. Dus ik ga zeker nog een halfjaar op pad. Ik houd een paar websites over de wereldwijde coronasituatie in de gaten, zoals die van IATA. Het eerste land dat opengaat, daar ga ik heen. Maar alleen als er niet allerlei reserveringsregels gelden die toch een quarantainegevoel geven. Ik hoop dat het over een maand of twee, drie mogelijk is.
Als het een halfjaar zou duren voordat ik weer weg kan, dan zou ik me nutteloos gaan voelen. Maar voor nu voel ik geen stress over het wachten. Even naast de maatschappij staan voelt wel lekker. Ik ben gewoon blij als de zon schijnt. Het is wel wat saai. Na het vele wandelen hou ik daar inmiddels niet meer van, haha.

Bevrijdend
Niets te doen hebben hier in Nederland zet me ook niet sterker aan tot nadenken. Hoewel ik de merkwaardigheid van ruim veertig jaar onafgebroken werken wel nog meer begin in te zien. Jarenlang voelde het voor mij als geen keus hebben, het leven was gewoon zo. Maar ik vind het toch wel een erg verstikkend regime wat we onszelf aandoen. Misschien hoort het ook bij de midlifecrisis dat ik daar zo over nadenk. Ik vond het niet niks om dak- en werkloos te worden en als ik mijn wereldreis heb afgemaakt, zal ik ook wel weer met frisse tegenzin aan het werk gaan. Maar als ik erbij nadenk, ook bij weer een vaste woonplek krijgen, voelt het als bij mijn keel gegrepen worden. Het voelde zo bevrijdend om mijn huis uit 1898 te verkopen. Zo begon mijn plan van de wereldreis. Er zou een noodzakelijke, dure verbouwing aan het huis aankomen en ik dacht: met dat geld kan ik ook heel andere dingen doen. Ik zag ook hoe mijn moeder van 72 inmiddels niet meer goed op reis durft en dan denk ik: ik wil niet alleen maar sparen voor later.

Eigen plan trekken
Het was erg grappig om te ervaren hoe verschillend mensen reageerden toen ik vertelde dat ik mijn baan had opgezegd, mijn huis had verkocht en bijna al mijn spullen had weggedaan om te gaan reizen. De ene helft begreep me totaal niet, de andere helft was heel enthousiast. Bij sommigen had ik ook precies een tegenovergestelde reactie verwacht dan ze gaven, juist enthousiasme in plaats van ontsteltenis of andersom. Ik trok me in ieder geval niets aan van hun meningen, dat is wel echt een voordeel van ouder worden. Dat was ooit wel anders. Toen ik een bedrijfsfiets had gekocht en me afvroeg wat ik er eigenlijk mee zou doen, zag ik in het centrum van Haarlem een vertrekpunt van de pelgrimsroute naar Santiago de Compostella. Zo kwam ik op het idee: een week later vertrok ik op de fiets daarheen. Ik had bij wijze van spreken nooit verder gefietst dan naar de badmintonclub in Haarlem, dus ik zag de reacties al voor me... Ik vertelde daarom alleen tegen mijn moeder en een paar andere naasten over mijn reisplan. De tocht is niet van spirituele betekenis voor me geweest. Inzichten krijg ik toch elke dag wel. Ik heb een mooie dag als ik lekker heb gegeten en een ooievaar heb gezien, bij wijze van. Ik ben misschien wel onbedoeld bekwaam in mindful zijn. Wel kalmeerde de fietstocht me. Ik kreeg bijvoorbeeld weer een heel ontspannen arm waarmee ik weer in leesbaar handschrift kon schrijven zoals ik het had geleerd van juf Gerda, haha.

Ik hoop dat meer mensen zich gaan afvragen of de invulling van hun leven is wat ze willen. Ik ken veel mensen voor wie het goed zou zijn om een tijdje te gaan reizen. Ook om met eigen ogen te zien hoe anderen op de wereld leven en te beseffen dat we in Nederland bij de 3% van de meest welvarende landen horen. Maar, net als bij goede voornemens aan het begin van het jaar, denk ik dat veel mensen veranderingen uiteindelijk niet daadwerkelijk doorvoeren. Ik geloof ook niet in de anderhalvemetersamenleving. We staan gewoon in de pauzestand. Nu we aan het versoepelen zijn, zijn mensen niet meer te stoppen.