Liset van Dijk (54) woont in Amsterdam. Zij werkt drie dagen per week als onderzoeker bij het Nivel, Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg. Zij doet daar met name onderzoek naar geneesmiddelen. Daarnaast geeft zij als bijzonder hoogleraar farmaceutisch zorgonderzoek aan de Rijksuniversiteit Groningen (RuG) twee dagen per week les aan apothekers in opleiding. Ruim zes weken geleden zou ik naar Groningen gaan. Ik was toen verkouden. In Noord-Brabant gold al het advies dan niet te reizen en mijn collega’s zeiden ook ‘kom maar niet’. Sindsdien werk ik thuis, want de RuG besloot al snel, na Maastricht en Leiden, om als universiteit helemaal dicht te gaan. Ik vond het in het begin even wennen, vooral ook het videobellen met een groep. En ik moest mijn hele agenda omgooien. Sommige vakken kunnen wel online verlopen, maar stage lopen is nu niet mogelijk. Ik vang studenten op door ze nu een ander keuzevak te laten doen, zodat ze volgend jaar weer door kunnen met stages.
Voor studenten is dit ook een enorme aanpassing. Ik vind het heel leuk om te merken dat ze weinig klagen. Ze passen zich goed aan en leveren alles op tijd in. Een collega van mij gaf voor eerst een online hoorcollege. Een studente schreef in de chat die op het scherm meeliep hoe goed de docent dat deed. Heel directe feedback, zo mooi. Ik ontdek ook nieuwe kwaliteiten van studenten. Ik zit in de werkgroep presentaties en die verlopen nu ook online: studenten maken filmpjes. Dan moet je dingen soms net anders doen dan wanneer je voor een zaal presenteert. Sommigen doen dat verrassend goed. Eentje leek wel Freek Vonk, zo begrijpelijk als hij de winterslaap kon uitleggen, en zo enthousiast en overtuigend. Ik zag hem wel een populair-wetenschappelijk programma presenteren. Veel extra geregel Mijn werk als onderzoeker was in de eerste weken ook hectisch. Ik was van alles aan het omgooien, het was veel geregel, al hadden sommige collega’s nog meer te doen. Normaliter doen we bij het Nivel onder meer onderzoek naar griep om een vaccin voor het volgende jaar te kunnen maken. We werken daarvoor samen met veertig huisartspraktijken, die wangmonsters nemen om griep te testen. Maar huisartspraktijken werden anders georganiseerd: de ene ging zich puur richten op COVID-19, de andere werd juist gesloten voor patiënten met (een vermoeden van) COVID-19. Voor ons werd het een enorme uitdaging om voldoende monsters binnen te krijgen voor het onderzoek naar griep. In jaren niet zo uitgerust Nu ik mijn draai heb gevonden met het thuiswerken, vind ik het heel prettig. Met al het reizen voor mijn werk was het altijd behoorlijk rennen en vliegen. Ik heb me in jaren niet zo uitgerust gevoeld doordat ik nu al zes weken thuiswerk. Voorheen rende ik na mijn werk nog om 20 uur een supermarkt in, nu kan ik tussen de middag of om 18 uur boodschappen doen. De was deed ik altijd in het weekend, nu kan ik op de dag de machine aanzetten en ook tussen mijn werk door de was even ophangen. Ik heb nieuwe routines gekregen. Wat mij betreft ga ik niet terug naar vijf dagen per week reizen. Voorlopig kunnen we ons gebouw van de RuG niet in, want daar worden mensen getest op COVID-19; het ligt aan de achterkant van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Ik verwacht daarom misschien wel tot september niet in Groningen te komen. Ook naar Utrecht kan ik niet zomaar, omdat ik net als mijn andere collega’s altijd met het OV reis. Nieuwe dingen ontdekken in de buurt Ik houd niet van gymoefeningen doen. Dansen vind ik wel leuk en dat doe ik nu elke avond een halfuur met de gordijnen dicht. En sinds een week wandel ik elke dag een stukje door de Dapperbuurt in Amsterdam-Oost, waar ik vijftien jaar woon. Het is in het levendige buurtje nog steeds druk op straat, maar de meesten houden zich wel aan de anderhalve meter afstand. Ik zie steeds nieuwe dingen, omdat ik voorheen nooit de tijd nam om te wandelen, ik nam altijd doelgericht alleen de hoofdstraten. Nu neem ik steeds andere zijstraten, mijn rondje is elke dag anders. En in park Frankendael bleef ik altijd aan het begin, nu heb ik het hele park doorgelopen. Het was me nog nooit opgevallen dat er zoveel bloesem was in deze tijd. Ik ontdek sowieso dat er meer bomen en groen in Amsterdam zijn dan ik dacht. En hoe kleurrijk de Indische Buurt bijvoorbeeld is. Ik leg Amsterdam in COVID-19-tijd vast door met mijn mobiel tijdens mijn ommetjes foto’s te maken. Door te fotograferen ga ik ook anders kijken. De foto’s plaats ik op Facebook. Mensen die niet in Amsterdam wonen, reageren dan met ‘wat is Amsterdam eigenlijk mooi’ en ‘dit is zo anders dan het standaardbeeld van de grachten en de Dam’. Dit weekend ben ik voor het eerst mijn wijk uit geweest door een klein stukje te fietsen en dan rond te lopen. Op de koffie met Zoom Ik vermaak me prima alleen thuis, het is een bevestiging voor mij dat ik goed alleen kan zijn. Via Zoom gaan we wel iedere zondagochtend met drie vriendinnen bij elkaar op de koffie, ik heb al via die manier geborreld en zo spreek ik eens per week een andere vriendin. Mijn zus en ik sturen elkaar elke dag een foto. Zij heeft een Eiffeltoren in huis en zet die steeds anders in beeld en ik doe dat met een tulp, ik koop bij een lokale bloemist elke week een bos tulpen. De foto’s plak ik bij elkaar, we hebben er al negentien. Wie weet kom ik ook nog wel verder met een verhaal dat ik al lang in mijn hoofd heb over drie dames waarvan er eentje verdwenen is. Ik kom er niet toe om het uit te werken, daarvoor moet ik nog meer ruimte in mijn hoofd krijgen. Wie weet. Ik ben wel nog even ongeduldig in gesprekken, ik val mensen soms te snel in de rede. Ik kan nu beter trainen om dat te veranderen. Want als we videobellen en ik heb de neiging om iets in te brengen dat ook eigenlijk niet zo belangrijk is, zet ik de microfoon op mute. Dan horen ze me niet. Ze zien mijn mond wel bewegen, maar laten me dan gewoon even gaan en praten verder met elkaar, ze denken ‘laat haar maar even kwekken’. Soms even COVID-19-vrij Normaliter wil ik nieuws over de gezondheidszorg op de voet volgen en daarom wilde ik ook alles weten over COVID-19. Hoe werkt het virus, hoe gaat het in de gezondheidszorg, wat zijn de economische gevolgen, wat zijn de diverse meningen. Maar ik werd zo depressief van het nieuws, dat ik er bewust iets meer afstand van heb genomen. Af en toe neem ik even een middag of een avond COVID-vrij. Dan lees ik de volgende ochtend wel de blog van NRC of NOS. Gevolgen voor andere zorg Het ging me ook wat tegenstaan dat zovelen over elkaar heen duikelen met onderzoeksideeën wat betreft COVID-19. Ik zie wel dat er enorme kansen liggen voor onderzoek, omdat het virus uniek is en ook de lichamelijke en menselijke reacties. Ik wissel er onderzoeksideeën over uit, maar met reserve. Ik heb besloten me vooral te blijven richten op de onderzoeksonderwerpen waar ik altijd al mee bezig was. De manier waarop mensen middelen innemen, therapietrouw, daar ligt mijn hart. En ik wil me richten op de gevolgen die alle aandacht voor COVID-19 heeft voor de andere zorg, want er is steeds meer roep in de gezondheidszorg om ook daarnaar te kijken. Er komen bijvoorbeeld geneesmiddelentekorten aan. Wat gaan die betekenen en hoe kun je ze voorkomen? En een hele belangrijke: wat gebeurt er met de uitgestelde zorg? Het verontrust me dat we nu maar de helft van het gewoonlijke aantal kankerregistraties zien. Sinds kort houd ik me ook bezig met de paramedische zorg, zoals fysiotherapie. Soms kan de paramedische zorg via videobellen doorgang vinden, maar we krijgen straks te maken met een inhaalslag. Hoe gaan we dat doen? We hebben daar wel mooie databronnen voor. Verder zien we bijvoorbeeld een toename aan het gebruik van slaapmiddelen. Daardoor neemt het risico op verslaving toe. Dat signaleren vind ik belangrijk. In de Verenigde Staten is angstmedicatie flink toegenomen. Ik wil kijken of dat in Nederland ook toeneemt. Positief staartje Een interessante ontwikkeling vind ik daarnaast dat COVID-19 ons ertoe zet gebruikelijke processen in de zorg tegen het licht te houden. In vliegende vaart hebben apothekers hun logistieke processen moeten aanpassen om medicijnen rond te gaan brengen. Er is nu noodzakelijkerwijs ook veel meer samenwerking in de zorg ontstaan. Ik hoor al wel dat er gezegd wordt ‘dat blijven we voortaan zo doen’. Dus ik ben benieuwd hoe de zorg gaat veranderen. Ik ben ook blij dat er veel meer nagedacht wordt hoe nodig het is om fysiek bij elkaar te komen voor medische congressen. Ik vind het heel naar dat COVID-19 zo’n enorme klap is voor mensen die er bijvoorbeeld onzeker van worden en hun inkomen verliezen. Het is tegelijk een tijd die ons tot nadenken zet wat we echt belangrijk vinden in de samenleving, onze manier van leven en de economie. Ook dat zie ik als een positief staartje aan deze toestand.
1 Comment
Femke Jorritsma (57) woont met haar man in Zandvoort. Zij verhuren ruimtes aan groepen voor bijvoorbeeld trainingen en workshops, en faciliteren dan met catering. Fjori is de praktijk aan huis van Femke voor astrologie, familieopstellingen en het begeleiden van mensen. Mijn twee pijlers zijn astrologie en familieopstellingen. Sinds de lockdown begeleid ik familieopstellingen telefonisch en online. Normaal gesproken zijn we in opstellingen altijd gericht op wat ik de schaduwkant noem of wat je zou kunnen zien als het graven in de modder. Op het ontdekken wat de pijn in een familie is, wat er in de liefde verstrikt is geraakt. Daarin merk ik een verandering. In de sessies die ik onlangs gaf, raakten we de schaduwkant wel even aan, maar keken we intuïtief ineens veel meer naar de kracht in de familie, naar dat wat er onder de verstrikking zit. Daar is een kwaliteit die vervormd is geraakt. Dit voelt honderdtachtig graden anders dan hoe het altijd ging bij familieopstellingen. Ik merk zelf dat ik na twee decennia opstellingen begeleiden eigenlijk ook wel voelde dat de oude manier toe is aan vernieuwing. Het is niet de bedoeling om een schaduwkant te negeren, maar om helder te krijgen waar het eigenlijk om gaat. Als je juist het licht of een kwaliteit ergens in kunt zien, kun je daarmee aan de slag en daar energie uit halen. Je kunt er je eigen vorm aan geven. Ik was verbaasd over de kostbaarheid die ik er al uit zag komen. Een aantal dagen geleden deed ik via Skype een opstelling met een man die door zijn vader fysiek en emotioneel mishandeld werd. Ik vroeg of hij dieper kon voelen wat de kwaliteit van de mannenlijn is waar hij bij hoort. Ineens zag ik een blij gezicht. Hij zei dat er naast de kracht juist ook kwetsbaarheid en gevoeligheid waren. Hij straalde. De vergeving gebeurde bijna meteen. Eigen verantwoordelijkheid nemen Voordat Nederland op slot ging, merkte ik de laatste tijd al dat er in opstellingen geen sprake meer was van de oorzaken in de buitenwereld zoeken. Oude patronen van gezinnen kwamen wel naar buiten, maar de deelnemers waren erg bereid om in zichzelf te kijken, ze namen eigen verantwoordelijkheid. Zo anders dan toen ik twintig jaar geleden opstellingen ging begeleiden. Drie weken voor de lockdown begeleidde ik een groep die zo sterk de diepte in ging, de deelnemers pakten echt de essentie. Ook was er een sterke verbindende energie, iedereen was heel toegewijd. Het was zo’n veld van zuiverheid. Het viel ze zelf ook op, ze zeiden het uit zichzelf. Ik vind het heel bijzonder dat de groep achteraf gezien al een soort van afgestemd was op wat de bedoeling is voor deze tijd. En dat ik tijdens die opstelling een soort golf in me voelde die zei ‘dit is voorlopig de laatste keer op deze manier’. Toen kon ik nog niet weten dat we drie weken daarna een lockdown zouden hebben. Met de rug tegen de muur Ik zag wel wat op tegen dit jaar. Het gaat heftig worden, dat zag ik door de standen van de heel diepgaande planeten Saturnus, Pluto en Mars. Wat gaan we nou weer meemaken, vroeg ik me af. Want deze planeten zijn geen zachte heelmeesters. Ze confronteren ons steeds dieper met onze diepste pijn en waarheid. We kunnen daar niet omheen, de planeten gaan net zo lang door totdat je op gaat staan. Pluto is de planeet die de onderste steen boven wil hebben en Saturnus gaat gestaag door om alles op te zuiveren, hij gaat over de grens van leven en dood. Daarbij hebben we ook nog Jupiter, die van geen ophouden weet en ook de planeet is van nieuwe mogelijkheden. En de planeet Mars gaat over de mannelijke energie van daadkracht, niet om te veroveren en steeds meer te willen, maar juist om samen te werken met het vrouwelijke, op basis van gelijkwaardigheid. Dus de transformatie gaat heel erg over de waarde van ons leven en de kostbaarheid van de aarde. En daar mogen we een nieuwe, gezondere manier mee omgaan. We kunnen maar één kant op en dat is de goede. Maar ik had eind vorig jaar niet kunnen bedenken dat ze zo’n intense uitwerking zouden hebben in opstellingen. En dat we deze coronatijd meemaken. Het gaat nu niet meer alleen om oude karmische dingen bevrijden en loslaten. Saturnus drukt ons met de rug tegen de muur, om echt in verbinding te komen met je eigen bron. Transformeren Als mensen ziek worden, was er onbewust al een proces gaande. Er speelde al van alles, maar je kunt er nog niet naar kijken. Ziekte is een bewustwordingsproces. Je mag dieper kijken en het aangaan. Maar in je eigen tempo, stapje voor stapje. Zo zie ik ook het proces op Aarde. Wereldwijd kan het niet langer zoals we leefden, we mogen dingen gaan doen die echt met onze waarheid kloppen. In de laatste decennia zochten we als een bezetene afleiding en aandacht in de buitenwereld om maar niet met ons innerlijk bezig te hoeven zijn. Kijk bijvoorbeeld naar het gebruik van sociale media. We waren ook vaak niet meer in verbinding met hele simpele dingen. Je telt bijna niet mee als je op Bali drie yogaretraites hebt gedaan. En het ergste vind ik eigenlijk nog hoe vrouwen omgaan met zichzelf. Je bent bijna raar als je niets aan jezelf hebt laten doen. Opgespoten lippen, grotere borsten, haarextensions. Hoever ben je dan van je essentie verdwaald? Het erge is dat jonge meisjes al echt geloven dat ze er ‘perfect’ moeten uitzien. Dat raakt me altijd in opstellingen. Ik krijg ook steeds jongere mensen, al van een jaar of twintig. Door scheidingen van hun ouders voelen ze zich soms heel verantwoordelijk voor hun ouders, waardoor ze ver van zichzelf af raken. Het is zo belangrijk om een stabiele thuissituatie te creëren waarin er kwetsbaarheid mag zijn. Waarin je kunt uitspreken wat je voelt, je jezelf werkelijk kunt laten zien en er werkelijk geluisterd wordt. Ook in deze zin worden we uitgedaagd om nu in het gezin en in een partnerrelatie echt te voelen hoe de liefde voor elkaar geuit wordt. Alle planeten stonden in de elementen water of in aarde. Water staat voor gevoel, emotie. In combinatie met aarde krijg je stilstaand water, modder. Dat gaat rotten, al het gevoel was aan het gisten. Nu komen de planeten te staan in de elementen lucht en vuur. We worden gedwongen werkelijk naar de essentie te kijken. Hoe meer mensen de verantwoordelijkheid nemen voor zichzelf, waar Saturnus over gaat, hoe meer we kunnen transformeren. Vuur zet daarbij aan tot nieuwe ideeën, passie, het ontwikkelen van nieuwe dingen. En lucht staat voor communicatie, dus daarin zijn we nu al op een hele andere manier bezig. Verbinden met jezelf Ik merkte al wat verandering de laatste tijd. Mensen zeiden ‘je adviseerde me te gaan mediteren, dat ben ik ook elke dag aan het doen’. Voorheen zeiden mensen vaak dat het er niet van kwam. Ik vind het zo fijn om te merken dat ieder voor zich voelt dat we op Aarde zijn om te ontdekken wie we zijn, als mens, als bewustzijn. Het is heel erg de bedoeling te gaan zien ‘wat heb ik hier te leren’. Om veel dieper in jezelf te zakken en te onderzoeken waar je het rustpunt in je leven vindt, waar je energie uithaalt en waar je van kunt genieten. Vaak zijn er nog onverwerkte emoties uit ons verleden, omdat onze generatie vaak niet heeft geleerd om gevoel uit te spreken. Het gaat erom daar heel rustig in te zijn. Zacht en liefdevol te zijn voor jezelf, te vertragen. Het doel is niet om dingen in de maatschappij neer te zetten voor het vergaren van meer aandacht en aanzien, maar om te creëren van binnenuit, vanuit liefde en zachtheid. Dan kun je niet onaardig zijn naar anderen en de Aarde beschadigen, dan lukt dat niet meer. Schilderen Het huidige proces is in 2012 al gestart met de toenmalige planeetstanden. Dat was al een heftig jaar. Mijn vader is in dat jaar ook heel plotseling en veel te jong overleden. Mijn hele leven ben ik al met creativiteit bezig, schilderen en keramiek, maar mijn inspiratie was ineens helemaal weg. Onlangs merkte ik in een meditatie dat ik altijd een opgejaagd gevoel had gehad wat betreft het creëren en nu voelde ik ‘ik moet helemaal niks’. Ik mag zakken, tot rust komen. Vanuit de rust kwam toen van binnenuit een verlangen om te schilderen. Ik heb direct een doek gepakt en een nieuw schilderij gemaakt. Dat gaf zo’n diepe voldoening en rust. Ik ben blij en dankbaar dat ik in deze tijd het schilderen heb kunnen oppakken. Het hoort heel erg bij mij en mijn familie. Mijn beide ouders waren beeldend kunstenaar en mijn vader gaf les aan de Gerrit Rietveld Academie. Ook mijn opa’s en oma’s waren creatief. Innerlijk kind helen Ook ben ik in de laatste paar weken weer aan de slag gegaan met het helen van mijn innerlijk kind. De aanleiding was dat ik flink van slag was door de televisiebeelden van ziekenhuizen in de afgelopen tijd. Een jeugdtrauma kwam als een boemerang naar me terug. Tot mijn zesde heb ik diverse keren in het ziekenhuis gelegen vanwege bronchitis. Ik had buisjes op mijn neus om door adem te halen. Ik lag aan het bed vastgebonden. Dat was toen gebruikelijk, omdat ze in het ziekenhuis bang waren dat kinderen de buisjes van hun neus afhaalden. In mijn beleving zat ik continu vast aan het bed als ik weer in het ziekenhuis lag. En vroeger mochten ouders ook maar een uurtje in het ziekenhuis op visite komen. Ik heb in die tijd een oerangst ontwikkeld en heb er daar al vaak aan moeten werken. Vanuit meditaties kan ik me nu op nieuwer energieniveau openstellen voor de kosmische bron van energie, die onuitputtelijk is. Ik kan me daar goed op aansluiten en me eraan opladen. Ik voel de overvloed die er is. Daardoor voel ik me fysiek sterk. Oervertrouwen De ruimtes in ons huis kunnen we nu niet verhuren en dat zal voorlopig wel zo blijven. Onze bestaanszekerheid is weggeschoffeld. Gek genoeg heb ik toch een soort oervertrouwen. Ik heb een paar heftige periodes in mijn leven meegemaakt waarin ik een angst voelde voor het instorten van vertrouwde dingen. Toen merkte ik ook steeds weer dat er iets anders is dat toch gewoon blijft leven in jezelf: levensvertrouwen, zo van ‘stap voor stap kom je waar je moet zijn’. Ik merk in meditatie zo’n rust. Mijn man en ik hebben eerder moeilijke tijden samen doorgemaakt, we zijn dertig jaar bij elkaar. En ook nu merk ik dat we elkaar steunen en vertrouwen hebben, dat geeft kracht. Aan het woord is: Mariëtte Mulder-de Jong (72), zij schreef de onderstaande overdenking over de coronatijd. Mariëtte is mijn moeder. Een gelukkig en gezond nieuwjaar, dat wensten we elkaar nog maar zo kortgeleden toe. Wie had toen gedacht dat de wereld in zo’n korte tijd op zijn kop zou staan. Alsof er keihard op een rem is getrapt en we massaal, zonder veiligheidsriemen om, frontaal tegen de voorruit zijn geklapt. De wereld komt piepend en knarsend tot stilstand. Praktisch alles ligt plat, zowel letterlijk als figuurlijk. Lamgelegd door een onzichtbare vijand, COVID-19. In ziekenhuizen wordt gevochten voor mensenlevens. De IC’s kunnen het werk nauwelijks aan. Anderen zitten werkloos thuis of draaien minder uren. Waar we voor deze crisis bakken euro’s naar de schatkist brachten, brengt de schatkist nu bakken geld naar burgers en ondernemingen.
De wereld schilderen Wat een rare wereld. Zo noemde ik ook een paar jaar geleden een schilderij dat ik had gemaakt (je ziet het op de foto hierboven). Het hangt nu bij Colette aan de muur. Nog voor de corona-uitbraak was ik van plan een serie schilderijen te gaan maken die te maken hadden met mijn kijk op de wereld. Het eerstvolgende werk zou de titel krijgen ‘Verscheurde wereld’. Maar misschien moet ik er maar meteen een werk achteraan maken met als titel ‘Nieuwe wereld in verbondenheid’. Dat is wat ik hoop voor de toekomst. Meer solidariteit en meer omkijken naar elkaar en vooral naar de minderbedeelden in onze samenleving. Wat ik mij deze tijd wel eens afvraag, is of alle oorlogen momenteel stilliggen en of alle vechtjassen, rebellen en dictators ook zijn opgehokt of in quarantaine zitten. Als dat zo is, kunnen we dat dan niet levenslang zo houden? Zou dat niet fijn zijn? Blij met digitale tijdperk Als gepensioneerde ervaar ik deze tijd voor mijn persoonlijke leven (nog) niet als heel erg. Ik sta toch al vanwege de leeftijd in een lagere versnelling. Iedere dag als ik wakker word, probeer ik me een of meer doelen te stellen. Bijvoorbeeld minstens drie kwartier wandelen of fietsen voor de broodnodige beweging, puzzelen, een nieuw pianostuk instuderen, een boek lezen of schilderen. Het zijn geen wereldschokkende doelen, maar het brengt een ritme in het dagelijks leven. Natuurlijk mis ik de contacten met familie en vrienden. De knuffels, de warmte van de omarming. Maar wat zijn we blij met de mogelijkheden van het digitale tijdperk. Mail, WhatsApp. FaceTime, Skype. Het ene na het andere filmpje komt voorbij om elkaar te laten lachen. Wat ik wel als bizar ervaar, is de social distance van anderhalve meter. We lopen met bogen om elkaar heen met het idee dat iedereen waar je omheen zeilt een besmet persoon is en zo word ik ook door anderen bekeken. Nieuwe wereld in verbondenheid Deze tijd stemt tot nadenken over het hoe en waarom van deze crisis en wat we ervan kunnen leren. We krijgen nu een lesje in nederigheid ten aanzien van de Aarde. We worden ons nog veel meer bewust hoe kostbaar gezondheid is, hoe fijn het is dat de lucht schoner is, hoe heerlijk het is om de vogels te horen fluiten, hoe fijn het is om minder aan materiële zaken te hechten. Hoe gelukkig je wordt van het helpen van een medemens. Ik hoop zo heel echt dat we als betere mensen uit deze crisis komen. Wat zou dat mooi zijn! Dan kan mijn laatste schilderij in de serie over de wereld de titel ‘De nieuwe wereld in verbondenheid’ krijgen. |
Copyright © 2020