Liset van Dijk (54) woont in Amsterdam. Zij werkt drie dagen per week als onderzoeker bij het Nivel, Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg. Zij doet daar met name onderzoek naar geneesmiddelen. Daarnaast geeft zij als bijzonder hoogleraar farmaceutisch zorgonderzoek aan de Rijksuniversiteit Groningen (RuG) twee dagen per week les aan apothekers in opleiding. Ruim zes weken geleden zou ik naar Groningen gaan. Ik was toen verkouden. In Noord-Brabant gold al het advies dan niet te reizen en mijn collega’s zeiden ook ‘kom maar niet’. Sindsdien werk ik thuis, want de RuG besloot al snel, na Maastricht en Leiden, om als universiteit helemaal dicht te gaan. Ik vond het in het begin even wennen, vooral ook het videobellen met een groep. En ik moest mijn hele agenda omgooien. Sommige vakken kunnen wel online verlopen, maar stage lopen is nu niet mogelijk. Ik vang studenten op door ze nu een ander keuzevak te laten doen, zodat ze volgend jaar weer door kunnen met stages.
Voor studenten is dit ook een enorme aanpassing. Ik vind het heel leuk om te merken dat ze weinig klagen. Ze passen zich goed aan en leveren alles op tijd in. Een collega van mij gaf voor eerst een online hoorcollege. Een studente schreef in de chat die op het scherm meeliep hoe goed de docent dat deed. Heel directe feedback, zo mooi. Ik ontdek ook nieuwe kwaliteiten van studenten. Ik zit in de werkgroep presentaties en die verlopen nu ook online: studenten maken filmpjes. Dan moet je dingen soms net anders doen dan wanneer je voor een zaal presenteert. Sommigen doen dat verrassend goed. Eentje leek wel Freek Vonk, zo begrijpelijk als hij de winterslaap kon uitleggen, en zo enthousiast en overtuigend. Ik zag hem wel een populair-wetenschappelijk programma presenteren. Veel extra geregel Mijn werk als onderzoeker was in de eerste weken ook hectisch. Ik was van alles aan het omgooien, het was veel geregel, al hadden sommige collega’s nog meer te doen. Normaliter doen we bij het Nivel onder meer onderzoek naar griep om een vaccin voor het volgende jaar te kunnen maken. We werken daarvoor samen met veertig huisartspraktijken, die wangmonsters nemen om griep te testen. Maar huisartspraktijken werden anders georganiseerd: de ene ging zich puur richten op COVID-19, de andere werd juist gesloten voor patiënten met (een vermoeden van) COVID-19. Voor ons werd het een enorme uitdaging om voldoende monsters binnen te krijgen voor het onderzoek naar griep. In jaren niet zo uitgerust Nu ik mijn draai heb gevonden met het thuiswerken, vind ik het heel prettig. Met al het reizen voor mijn werk was het altijd behoorlijk rennen en vliegen. Ik heb me in jaren niet zo uitgerust gevoeld doordat ik nu al zes weken thuiswerk. Voorheen rende ik na mijn werk nog om 20 uur een supermarkt in, nu kan ik tussen de middag of om 18 uur boodschappen doen. De was deed ik altijd in het weekend, nu kan ik op de dag de machine aanzetten en ook tussen mijn werk door de was even ophangen. Ik heb nieuwe routines gekregen. Wat mij betreft ga ik niet terug naar vijf dagen per week reizen. Voorlopig kunnen we ons gebouw van de RuG niet in, want daar worden mensen getest op COVID-19; het ligt aan de achterkant van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Ik verwacht daarom misschien wel tot september niet in Groningen te komen. Ook naar Utrecht kan ik niet zomaar, omdat ik net als mijn andere collega’s altijd met het OV reis. Nieuwe dingen ontdekken in de buurt Ik houd niet van gymoefeningen doen. Dansen vind ik wel leuk en dat doe ik nu elke avond een halfuur met de gordijnen dicht. En sinds een week wandel ik elke dag een stukje door de Dapperbuurt in Amsterdam-Oost, waar ik vijftien jaar woon. Het is in het levendige buurtje nog steeds druk op straat, maar de meesten houden zich wel aan de anderhalve meter afstand. Ik zie steeds nieuwe dingen, omdat ik voorheen nooit de tijd nam om te wandelen, ik nam altijd doelgericht alleen de hoofdstraten. Nu neem ik steeds andere zijstraten, mijn rondje is elke dag anders. En in park Frankendael bleef ik altijd aan het begin, nu heb ik het hele park doorgelopen. Het was me nog nooit opgevallen dat er zoveel bloesem was in deze tijd. Ik ontdek sowieso dat er meer bomen en groen in Amsterdam zijn dan ik dacht. En hoe kleurrijk de Indische Buurt bijvoorbeeld is. Ik leg Amsterdam in COVID-19-tijd vast door met mijn mobiel tijdens mijn ommetjes foto’s te maken. Door te fotograferen ga ik ook anders kijken. De foto’s plaats ik op Facebook. Mensen die niet in Amsterdam wonen, reageren dan met ‘wat is Amsterdam eigenlijk mooi’ en ‘dit is zo anders dan het standaardbeeld van de grachten en de Dam’. Dit weekend ben ik voor het eerst mijn wijk uit geweest door een klein stukje te fietsen en dan rond te lopen. Op de koffie met Zoom Ik vermaak me prima alleen thuis, het is een bevestiging voor mij dat ik goed alleen kan zijn. Via Zoom gaan we wel iedere zondagochtend met drie vriendinnen bij elkaar op de koffie, ik heb al via die manier geborreld en zo spreek ik eens per week een andere vriendin. Mijn zus en ik sturen elkaar elke dag een foto. Zij heeft een Eiffeltoren in huis en zet die steeds anders in beeld en ik doe dat met een tulp, ik koop bij een lokale bloemist elke week een bos tulpen. De foto’s plak ik bij elkaar, we hebben er al negentien. Wie weet kom ik ook nog wel verder met een verhaal dat ik al lang in mijn hoofd heb over drie dames waarvan er eentje verdwenen is. Ik kom er niet toe om het uit te werken, daarvoor moet ik nog meer ruimte in mijn hoofd krijgen. Wie weet. Ik ben wel nog even ongeduldig in gesprekken, ik val mensen soms te snel in de rede. Ik kan nu beter trainen om dat te veranderen. Want als we videobellen en ik heb de neiging om iets in te brengen dat ook eigenlijk niet zo belangrijk is, zet ik de microfoon op mute. Dan horen ze me niet. Ze zien mijn mond wel bewegen, maar laten me dan gewoon even gaan en praten verder met elkaar, ze denken ‘laat haar maar even kwekken’. Soms even COVID-19-vrij Normaliter wil ik nieuws over de gezondheidszorg op de voet volgen en daarom wilde ik ook alles weten over COVID-19. Hoe werkt het virus, hoe gaat het in de gezondheidszorg, wat zijn de economische gevolgen, wat zijn de diverse meningen. Maar ik werd zo depressief van het nieuws, dat ik er bewust iets meer afstand van heb genomen. Af en toe neem ik even een middag of een avond COVID-vrij. Dan lees ik de volgende ochtend wel de blog van NRC of NOS. Gevolgen voor andere zorg Het ging me ook wat tegenstaan dat zovelen over elkaar heen duikelen met onderzoeksideeën wat betreft COVID-19. Ik zie wel dat er enorme kansen liggen voor onderzoek, omdat het virus uniek is en ook de lichamelijke en menselijke reacties. Ik wissel er onderzoeksideeën over uit, maar met reserve. Ik heb besloten me vooral te blijven richten op de onderzoeksonderwerpen waar ik altijd al mee bezig was. De manier waarop mensen middelen innemen, therapietrouw, daar ligt mijn hart. En ik wil me richten op de gevolgen die alle aandacht voor COVID-19 heeft voor de andere zorg, want er is steeds meer roep in de gezondheidszorg om ook daarnaar te kijken. Er komen bijvoorbeeld geneesmiddelentekorten aan. Wat gaan die betekenen en hoe kun je ze voorkomen? En een hele belangrijke: wat gebeurt er met de uitgestelde zorg? Het verontrust me dat we nu maar de helft van het gewoonlijke aantal kankerregistraties zien. Sinds kort houd ik me ook bezig met de paramedische zorg, zoals fysiotherapie. Soms kan de paramedische zorg via videobellen doorgang vinden, maar we krijgen straks te maken met een inhaalslag. Hoe gaan we dat doen? We hebben daar wel mooie databronnen voor. Verder zien we bijvoorbeeld een toename aan het gebruik van slaapmiddelen. Daardoor neemt het risico op verslaving toe. Dat signaleren vind ik belangrijk. In de Verenigde Staten is angstmedicatie flink toegenomen. Ik wil kijken of dat in Nederland ook toeneemt. Positief staartje Een interessante ontwikkeling vind ik daarnaast dat COVID-19 ons ertoe zet gebruikelijke processen in de zorg tegen het licht te houden. In vliegende vaart hebben apothekers hun logistieke processen moeten aanpassen om medicijnen rond te gaan brengen. Er is nu noodzakelijkerwijs ook veel meer samenwerking in de zorg ontstaan. Ik hoor al wel dat er gezegd wordt ‘dat blijven we voortaan zo doen’. Dus ik ben benieuwd hoe de zorg gaat veranderen. Ik ben ook blij dat er veel meer nagedacht wordt hoe nodig het is om fysiek bij elkaar te komen voor medische congressen. Ik vind het heel naar dat COVID-19 zo’n enorme klap is voor mensen die er bijvoorbeeld onzeker van worden en hun inkomen verliezen. Het is tegelijk een tijd die ons tot nadenken zet wat we echt belangrijk vinden in de samenleving, onze manier van leven en de economie. Ook dat zie ik als een positief staartje aan deze toestand.
1 Comment
Aan het woord is: Mariëtte Mulder-de Jong (72), zij schreef de onderstaande overdenking over de coronatijd. Mariëtte is mijn moeder. Een gelukkig en gezond nieuwjaar, dat wensten we elkaar nog maar zo kortgeleden toe. Wie had toen gedacht dat de wereld in zo’n korte tijd op zijn kop zou staan. Alsof er keihard op een rem is getrapt en we massaal, zonder veiligheidsriemen om, frontaal tegen de voorruit zijn geklapt. De wereld komt piepend en knarsend tot stilstand. Praktisch alles ligt plat, zowel letterlijk als figuurlijk. Lamgelegd door een onzichtbare vijand, COVID-19. In ziekenhuizen wordt gevochten voor mensenlevens. De IC’s kunnen het werk nauwelijks aan. Anderen zitten werkloos thuis of draaien minder uren. Waar we voor deze crisis bakken euro’s naar de schatkist brachten, brengt de schatkist nu bakken geld naar burgers en ondernemingen.
De wereld schilderen Wat een rare wereld. Zo noemde ik ook een paar jaar geleden een schilderij dat ik had gemaakt (je ziet het op de foto hierboven). Het hangt nu bij Colette aan de muur. Nog voor de corona-uitbraak was ik van plan een serie schilderijen te gaan maken die te maken hadden met mijn kijk op de wereld. Het eerstvolgende werk zou de titel krijgen ‘Verscheurde wereld’. Maar misschien moet ik er maar meteen een werk achteraan maken met als titel ‘Nieuwe wereld in verbondenheid’. Dat is wat ik hoop voor de toekomst. Meer solidariteit en meer omkijken naar elkaar en vooral naar de minderbedeelden in onze samenleving. Wat ik mij deze tijd wel eens afvraag, is of alle oorlogen momenteel stilliggen en of alle vechtjassen, rebellen en dictators ook zijn opgehokt of in quarantaine zitten. Als dat zo is, kunnen we dat dan niet levenslang zo houden? Zou dat niet fijn zijn? Blij met digitale tijdperk Als gepensioneerde ervaar ik deze tijd voor mijn persoonlijke leven (nog) niet als heel erg. Ik sta toch al vanwege de leeftijd in een lagere versnelling. Iedere dag als ik wakker word, probeer ik me een of meer doelen te stellen. Bijvoorbeeld minstens drie kwartier wandelen of fietsen voor de broodnodige beweging, puzzelen, een nieuw pianostuk instuderen, een boek lezen of schilderen. Het zijn geen wereldschokkende doelen, maar het brengt een ritme in het dagelijks leven. Natuurlijk mis ik de contacten met familie en vrienden. De knuffels, de warmte van de omarming. Maar wat zijn we blij met de mogelijkheden van het digitale tijdperk. Mail, WhatsApp. FaceTime, Skype. Het ene na het andere filmpje komt voorbij om elkaar te laten lachen. Wat ik wel als bizar ervaar, is de social distance van anderhalve meter. We lopen met bogen om elkaar heen met het idee dat iedereen waar je omheen zeilt een besmet persoon is en zo word ik ook door anderen bekeken. Nieuwe wereld in verbondenheid Deze tijd stemt tot nadenken over het hoe en waarom van deze crisis en wat we ervan kunnen leren. We krijgen nu een lesje in nederigheid ten aanzien van de Aarde. We worden ons nog veel meer bewust hoe kostbaar gezondheid is, hoe fijn het is dat de lucht schoner is, hoe heerlijk het is om de vogels te horen fluiten, hoe fijn het is om minder aan materiële zaken te hechten. Hoe gelukkig je wordt van het helpen van een medemens. Ik hoop zo heel echt dat we als betere mensen uit deze crisis komen. Wat zou dat mooi zijn! Dan kan mijn laatste schilderij in de serie over de wereld de titel ‘De nieuwe wereld in verbondenheid’ krijgen.
Aan het woord is: Sandra Brandt (46), moeder van drie kinderen (11, 8 en 6) die vier dagen per week bij haar zijn. Zij schreef het boek Klaagvrije Maandag, 7 sleutels voor een rijker leven. Daarnaast produceert ze de Klaagvrij Leven Podcast en deelt ze inspiratie op haar YouTube-kanaal. Hoe kijkt zij als klaagvrij-expert naar deze tijd?
Klaagvrij leven Vier jaar geleden ben ik bewust gestart met klaagvrij leven. Van die jarenlange beoefening pluk ik nu de vruchten. Zoals de keuze hoe ik met mijn ziek zijn en herstellen wilde omgaan. We hebben ook een keuze hoe we in deze tijd willen staan. Ik besloot om dat vanuit nieuwsgierigheid te doen en niet vanuit angst en controle. Hiervoor is het belangrijk om mentaal sterk te zijn, zodat je steeds kunt meeveren en bijschakelen waar nodig. Vandaar dat ik vanaf dag één ook zo bewust aan de slag ging met voeding, beweging, slaap en voldoende contacten. Ik beschouw de lockdown als een welkome fase in het leven. Er is minder mogelijk maar eigenlijk ook veel meer. Denk aan de verbinding die er nu is tussen mensen en de creativiteit die loskomt. Ik kan ook meer de moeder zijn die ik altijd al had willen zijn. Doordat er minder mogelijk is, heb ik minder versplinterde aandacht en ben ik er beter voor de kinderen. Het is de kunst om te erkennen wat je overkomt en daaraan iets toe te voegen. Op vakantie naar Italië Kinderen resoneren met hun ouders. Op de eerste dag van de lockdown heb ik dus niet gezegd dat het zo vervelend is dat ze niet naar vriendjes kunnen. Ik keek naar wat er wél kan en zei: wij hebben coronavakantie waarin we ook wat schoolwerk op de laptop gaan doen. Dat was niet vreemd voor ze, want ze werkten op school ook vaak online. En het gaat dan ook heel organisch zonder dagschema. Ik kijk gewoon wanneer het wat tijd betreft klopt voor ons en dat werkt goed. Als de oudste twee schoolwerk doen, speel ik vakantietje met de jongste. Ik lig dan op mijn rug met m´n voeten omhoog waar hij met zijn buik op ligt. Ik vraag hem: ‘waar gaan we naartoe op vakantie?’ Ik weet nog dat hij in de begintijd riep: ‘Naar Italië!’ Hij had natuurlijk geen flauw benul wat daar gaande was. Pas twee weken later kreeg hij dat een beetje door, want terloops heb ik mijn kinderen verteld over de ernst van corona voor velen over de hele wereld. Maar ik vertel net zo goed over de kansen die het brengt. Aangezien dit een tijd is waar wij de rest van ons leven op terug zullen kijken, maak ik er het beste van en focus ik op wat er wél kan. Ik zie dat het de kinderen goed doet. We sjoelen, we voetballen op het afgesloten parkeerterrein van de supermarkt en we eten eens pannenkoeken in ons tuinhuisje. En ik heb tijd om met aandacht te koken. Ruziën doen we overigens ook nog steeds, het is uiteraard niet alleen maar rozengeur en maneschijn. Werken in de zorg Ik ben zzp’er. Ik geef trainingen en word als teamcoach ingehuurd. Maar bij de corona-uitbraak werd direct duidelijk dat dat van de baan was. Ik schakelde snel. Als het namelijk niet meer mogelijk is om op die manier bij te dragen, dan zijn er vast andere manieren, zo dacht ik. En zo kwam het dat ik dezelfde week nog een contract kreeg in een zorginstelling voor acht uur per week. Want als de ene vorm (trainingen geven) niet kan, dan is er vast een andere. En dat was mijn oude vak. Ook mijn keuze om aan deze blog mee te werken, komt voort uit mijn wens me in te zetten voor het geheel. In de instelling waar ik werk, hebben tien mensen corona, niet op mijn afdeling. Ik heb ook vrienden die mensen kennen die eraan zijn overleden. Ik zal niet graag op een afdeling met corona werken, ik ga het niet opzoeken, maar als de nood aan de man is, doe ik het wel. Dan kan ik alleen mijn moeder van 77 niet meer zien. Nu tuinieren we nog samen op gepaste afstand. Voel je je opgesloten of vrij in jezelf? Veranderingen horen bij het leven, er is altijd beweging, alles gaat altijd anders dan je misschien had verwacht. Dus in essentie is er ook met de komst van corona niets wezenlijks in het leven veranderd. De vorm is alleen veranderd, maar we gaan steeds van de ene vorm in de andere vorm over in het leven. Hoe je naar de dingen kijkt, bepaalt jouw werkelijkheid. Natuurlijk maak ik me ook wel eens zorgen, maar er is altijd meer mogelijk dan je denkt. Welke taal bezig je, welke woorden kies je. Dat is bepalend voor je mindset. Vertel je dat je opgesloten zit, dan is dat ook zo. Het opgesloten gevoel zit dan in jou. Je hebt de keuze om je je van binnen vrij te voelen. Je mag deze tijd ook aannemen om te groeien. Het is aan jezelf wat je kiest. En die keuze bepaalt voor een groot deel je gedrag. Ook voeding, beweging, rust en sociale contacten zijn bepalend voor je mentale kracht. Durf te ontvangen en genieten Misschien zijn er mensen die het lastig vinden om te lezen dat je ook kunt kiezen hoe je om gaat met deze tijd. En dat het ook mogelijk is om er mooie dingen in te zien. Het is niet mijn bedoeling mensen te kwetsen. Toch spreek ik me nu wel uit. Anderhalf jaar geleden ben ik gestopt met sociaal gewenst meepraten. Soms lijkt men meer belang te hechten aan drama dan aan het mogen genieten. Dat heeft te maken met ons reptielenbrein dat voortdurend kijkt of er gevaar is. Het lijkt alsof drama meer waarde heeft. Dat merk je ook aan mensen die zich verontschuldigen als ze vertellen dat ze ook genieten van deze tijd. Alsof er schuld op zit. Terwijl je zowel compassie kunt hebben voor mensen die het moeilijk hebben als kunt genieten. Dat begint met jezelf toestaan dat ook jijzelf liefde en steun mag ontvangen. Dat je niet altijd maar hoeft te geven, maar ook mag ontvangen. Dat je ook inziet dat mensen dit willen geven. Mensen doen dat dan ook meer. Als je altijd de redder bent, hoef je dat niet nu ook te zijn als je eigenlijk op instorten staat. Pak de telefoon en bel je vrienden. Vraag ze om hulp. In flow een boek schrijven Door mijn veranderde mindset heb ik in een jaar tijd in flow een boek kunnen schrijven. Het lag aan mijn nieuwe aanname dat creativiteit er altijd is en dat flow met mij wil samenwerken. Je moet alleen even de deur openzetten en de flow verleiden. Dat deed ik steeds door in het schrijfcafé te gaan zitten en te beginnen met een lekkere kop koffie en fijne muziek. Dan kwam de inspiratie. In flow is hoe we het liefste willen zijn, want dan voelen we ons veilig, verbonden. In die tijd had ik veel aan het boek ‘Big magic’ van Elizabeth Gilbert. Dat ligt nog steeds boven op mijn stapel met inspirerende boeken. Ik maakte een filmpje over het schrijven in flow. Mooiemensenverzameling Door mijn veranderde mindset heb ik ook andere mensen om me heen gekregen. Het zijn mensen die zich verantwoordelijk voelen voor hun eigen mentale en fysieke herstel, die niet met mij of anderen mee klagen en hun kwaliteiten durven in te zetten. Een mooi recent voorbeeld wil ik hier wel delen. Mijn uitgever mailde met de beslissing dat de royalties nu niet uitbetaald konden worden door teruggelopen omzet. Er stond in de mail dat ik moest vertrouwen dat het om uitstel ging en niet om afstel. Voorheen had ik mensen om me heen gehad die hierop hadden gereageerd met: 'zie je wel, het is altijd gedoe met uitgevers.’ Maar nu heb ik een mooiemensenverzameling waar ik dit mee besprak en wat ertoe heeft bijgedragen dat de volgende dag het geld op mijn rekening stond. Klaagvrij, ook naar mijn uitgever. Het heeft ook te maken met het feit dat ik het mijzelf toesta dat het beter mag zijn voor mij, dat ik een mooiemensenverzameling mag hebben en dat ik durf te volgen wat voor mijn gevoel klopt. |
Copyright © 2020