Aan het woord is: Baukje Bosma (80), zij woont zelfstandig.

Toen ik voor het eerst op televisie hoorde over corona in China, dacht ik 'ik geloof het wel'. Ik was nuchter. De eerste keer dat ik boodschappen ging doen en er ontsmettingsmiddel bij de boodschappenkarretjes kwam te staan, gebruikte ik dat ook, maar vooral omdat anderen dat deden. Het was de laatste keer dat ik zelf boodschappen deed. Ineens gingen mensen om me heen dat voor mij doen. Want ze zeiden 'wees voorzichtig, je behoort tot een kwetsbare groep'. Ik ben tachtig, maar heb de longinhoud van een negentigjarige. Ik adem zwaarder, heen en weer naar de keuken en ik ben bekaf. Tot mijn dertigste had ik astmatische bronchitis, mijn jeugd is erdoor verpest geweest. We zijn er ook voor verhuisd naar het Gooi, de boslucht was beter dan zeelucht. Ik ben er overheen gegroeid. Maar ik weet dus wat stikkende benauwdheid is.

Overeind gekrabbeld
Momenteel kan ik ook nog moeilijk lopen en fietsen. Als ik een blokje om haal, is het veel. Dat komt door een val. Op 10 november, twee dagen nadat ik tachtig werd, bleef ik met mijn hiel achter de drempel bij de voordeur haken en viel ik plat op mijn rug. Ik woon op de vierde etage, ik loop zestig treden tot mijn voordeur. Maar ik heb altijd gezegd: ik wil niet verhuizen, ik woon hier al drieënvijftig jaar, ze mogen me ooit gestrekt de deur uit dragen. Lag ik letterlijk gestrekt! Ik heb zo hard gelachen, ik dacht 'nu kun je gehaald worden, Baukje'. Maar ik krabbelde overeind. Net op dat moment stond de buurman voor m'n deur met koekjes. Hij wilde me nog feliciteren voor mijn verjaardag. Ik dacht 'waarom kom je precies nu?'. Want hij was altijd iemand voor wie ik altijd had klaargestaan, naar wie ik had geluisterd, maar andersom niet. Nou is hij doof, dus hij hoort ook de helft niet van wat je vertelt. In ieder geval had ik nu hulp nodig, ik liep krom van de pijn in mijn rug. Ik belde de dokter. Hij dacht aan een hersenbloeding en vroeg me naar het ziekenhuis te gaan. Ik belde Bas, een man die ik vorige zomer had leren kennen, hij bracht me erheen. Ik vertelde wat er was gebeurd en dat ik eigenlijk wel op 16 november mijn verjaardag wilde vieren. De dokter rolde met zijn ogen. Ik bleek zwaar gekneusde ribben te hebben en weken later bleek ik ook bekkenscheefstand te hebben. Dat is met manuele therapie over gegaan. Maar ik ben nog veel moe.

Blij met boodschappenbrengers
Ik ben erg blij dat mensen boodschappen voor me doen. Ik heb er wel erg aan moeten wennen, ik was altijd erg zelfstandig. Ik vraag soms ook hulp, dat vond ik in het begin super moeilijk. Maar mijn buurman van vijfendertig vindt het niks dat ik tussen mensen in een rij moet gaan staan in deze tijd. Daarom gaat hij voor mij naar de groenteboer, slager, supermarkt. Hij woont hier pas een jaar, maar hij doet het. Ontiegelijk lief. Hij is druk aan het klussen. Ik heb gezegd dat we naar een bloemenzaak gaan als zijn huis af is, dan gaan we bloemen en planten voor zijn huis uitzoeken, die krijgt hij als dank.
Mijn buurvrouw spreekt alleen Engels. Ik versta haar niet, maar ze komt eens per week nu met iets lekkers, soms soep, soms taart. Voorheen sprak ik haar nooit. En vrienden van mij houden vaak eten over en komen soms langs om me wat te brengen. Vandaag eet ik peen en uien, gisteren had ik zuurkool. Een slager uit de buurt bakt en braadt voor me, al jaren. Ik eet vlees dat ik nooit eerder heb gegeten, zoals rollade. De lekkerste dingen. Hij brengt altijd voor een aantal maaltijden, ik vries het in. Hij zegt dan 'maak het maar over' als ik het niet contant heb. Zo'n vertrouwen, heel fijn.
Een vriend die in Kijkduin woont, fietst elf kilometer naar hier om voor mij boodschappen te doen en dan weer elf terug. Terwijl ik op negenhonderd meter van de winkels woon. Hij doet alleen wel alle boodschappen bij de supermarkt. Hij heeft autisme en omdat hij zelf ook zijn brood in de supermarkt koopt, past het dan niet in zijn systeem om naar de bakker te gaan. Maar ik ben zo blij met zijn hulp.
Mijn boodschappenbrengers geef ik altijd koffie in mijn woonkamer. Dat kan ook prima. Normaal gesproken zit je toch ook niet op elkaars lip koffie te drinken?

Ik zeg meer wat ik voel en vind
Virus of geen virus, mijn leven gaat door. Ik kijk geen coronanieuws meer op televisie, ik zap dan meteen door, want het maakt je alleen maar bang. Verder denk ik: we zien wel, ik maak me niet zo druk. Misschien is het mijn relativerende inslag als geboren Friezin. Als ze roepen 'over een maand mag weer dit en dat', dan denk ik 'ach wel nee, dat is een zoethoudertje'. Ik heb veel dingen die in het leven om me heen gebeurden van tevoren geweten en mijn gevoel zegt dat de crisis in Nederland tot 16 maart duurt. Maar als je dat zou zeggen, zou je opstand krijgen, oorlog. Een lockdown tot 16 maart, dat pikt de Nederlander niet.
Ik had in mijn leven vaak helderziende momenten. Maar mensen werden vaak kwaad als ik ze ergens voor waarschuwde, bijvoorbeeld dat iemand van de trap zou vallen of dat iemand een ongelukkig huwelijk zou krijgen. Dus ik heb geleerd er mijn mond over te houden. Ook kwam het voor dat ik vreemde gezichten voor me zag. Later kwam ik die gezichten echt tegen. Dan zei ik 'hé wat leuk, daar bent u!' Mensen begrepen dat niet en zeiden 'wat bedoelt u?' Ik zei tegen mezelf 'kiezen op elkaar, Baukje, zeg het maar niet meer'. Maar inmiddels durf ik meer te zeggen wat ik voel en ook wat ik vind. Zo denk ik dat het na corona met alle overlijdens wereldwijd wat rustiger op straat wordt. Dat vind ik een goede ontwikkeling in deze tijd van overbevolking. Mensen krijgen meer leefruimte. Ik kan me de tijd van vroeger nog goed herinneren. Het mag wel dertig procent rustiger worden. Of ben ik nou fascistisch?
Ik vind het wel apart dat we als oudjes eerst allemaal thuis moesten blijven, omdat de verpleeghuizen vol zaten, we konden er alleen komen te wonen als we een medische oorzaak hadden. En nu wordt alles uit de kast gehaald om oudjes in leven te houden, nu zijn we ineens de kwetsbare groep. Terwijl er door de overlijdens plek zou kunnen komen in verpleeghuizen. Misschien reageer ik een beetje cru, maar zo zie ik het.

Mijn huidige opdracht in het leven
Ik heb vroeger in de thuiszorg gewerkt. Ik zag hoe ouderdomsverschijnselen je afhankelijk kunnen maken van anderen en heb sindsdien altijd gezegd: als je tachtig wordt, begint de ellende. Ik dacht ook: ik heb altijd veel sociaal werk gedaan, wat is de zin van mijn leven als ik tachtig ben? Nu ben ik zo oud. Dat heb ik dus nooit willen worden, maar ik heb het niet voor het zeggen. Daar kan ik wel om lachen. En nu weet ik de zin van mijn huidige leven ook wel: ik voer gesprekken. Ik luister naar mensen en ik geef advies als het mij gevraagd wordt. Zo zie ik ook dit gesprek met Colette. Het is nu mijn opdracht van het leven. En ook leren vragen aan een ander om bijvoorbeeld een brood voor me mee te nemen. Het lijkt iets kleins en ik heb er altijd overheen gewalst in mijn leven, doordat ik alles zelf heb moeten doen. Ik voelde me heel erg bezwaard om hulp te vragen, maar vind het eerlijk gezegd nu lekker dat ik zo verwend word. Ik denk trouwens niet dat buren en vrienden boodschappen blijven doen als corona voorbij is. Maar geven is makkelijker dan ontvangen. Leren vragen en ontvangen is een groeiproces in jezelf. Als je al eerder in je leven oefent met leren vragen, heb je veel voorsprong op mij. En, ook heel belangrijk, blijf lachen, minimaal eens per dag!

Aan het woord is: Gerjanne Sluijter (64), ze woont in Haarlem en werkt als assistent-begeleider bij Kinderdienstencentrum (KDC) de Wollewei.

Normaal gesproken werk ik met kinderen met een verstandelijke en soms ook een lichamelijke beperking. Ze komen gewoon naar je toe, ze begrijpen niet dat lichamelijk contact hebben nu niet mag. Ook is het belangrijk voor ze, ze kunnen rustig worden van een arm om hen heen, een knuffel. En we moeten ook luiers verwisselen, de meeste kinderen dragen die. Dus op anderhalve meter afstand blijven is onmogelijk. Ik sta sinds corona niet op de groep, maar maak alles schoon dat aangeraakt wordt. Bijvoorbeeld deur- en lichtknoppen en toetsenborden. Ook speelgoed, want dat stoppen de kinderen in hun mond. Zo is er een jongen met autisme die dat de hele dag door doet nadat hij het steeds eerst heeft laten vallen. Van die gewoonte wordt hij rustig.

Coronaprotocollen en teststraat
Momenteel zijn we beperkt open met twee, hooguit drie kinderen per groep. Dat zijn kinderen die echt niet thuis kunnen zijn overdag of van wie de ouders in vitale beroepen werken. Vanaf 11 mei gaan we weer open voor alle kinderen. De GGD is bij ons op het werk geweest om informatie te geven en onze vragen te beantwoorden. Wat wel en niet te doen als we geen anderhalve meter afstand kunnen houden tot de kinderen en elkaar? Bijvoorbeeld de chauffeurs die de kinderen halen en brengen, ook kinderen in rolstoelen. Dragen we wel of geen mondkapjes en handschoenen? Hoelang blijft corona in je haar hangen, wat kun je ertegen doen? Alle adviezen worden nu uitgeschreven in protocollen. Zo weten we al dat we de tennisballen moeten vervangen door gladde ballen, die we makkelijker kunnen schoonmaken. Alle maatregelen bespreken we met de ouders. Sommigen zijn heel bezorgd vanwege hun kwetsbare kinderen. Gelukkig kunnen ze wel uitgaan van een grote kans dat we als medewerkers gezond zijn, omdat we zo nauwkeurig zijn. Bij verkoudheid blijven we thuis en we laten ons bij gezondheidsklachten testen op corona. Bij de ijsbaan gebeurt dat. Daar is voor zorgmedewerkers in Haarlem een zogeheten teststraat ingericht, een drive in, naar Koreaans voorbeeld. Je rijdt er met de auto in en blijft erin zitten, terwijl een helemaal in plastic ingepakte medewerker van de GGD de test afneemt. Een paar collega's hebben de test laten doen. Ze hadden geen corona. Dat is geruststellend, ook voor de paar collega's die zwanger zijn.

Misschien eerder met pensioen
Hoewel ik nu dus nog niet dicht bij de kinderen kom, ben ik soms angstiger dan ik had gedacht. Ik ben bang om zelf ziek te worden, want ik heb vanwege mijn leeftijd meer risico. En ik ben huiverig om straks weer in de buurt te komen van de kinderen. Zo hebben we kinderen met een meervoudige handicap die sondevoeding krijgen en kinderen met epileptische aanvallen. Het is nog niet bekend of hun immuunsysteem anders werkt dan bij kinderen zonder een beperking en of ze bevattelijker zijn voor corona en/of anderen eerder kunnen besmetten dan kinderen zonder beperking. Hopelijk wordt dat in de loop van het jaar duidelijk. Ik denk momenteel wel na over de vraag of ik eerder met pensioen ga, zodat ik een extra risico op het krijgen of verspreiden van corona vermijd.

Angst transformeren
Als hooggevoelige neem ik ook snel angst bij anderen waar. Op mijn werk ervaar ik het niet. Ik denk doordat we respectvol met elkaar omgaan, ook dankzij de duidelijke afspraken. We hoeven niet te 'vechten en knokken'. Dat gebeurt in een supermarkt, op straat of op de markt natuurlijk ook niet, maar energetisch zijn er wel irritaties voelbaar als mensen denken 'ik wil iets uit het schap pakken waar jij net staat' of 'je pakt net het laatste pak toiletpapier dat ik had willen hebben'.
Ik meng me daarom ook zo min mogelijk in groepen, ik voel me er niet op m'n gemak. Wel in online meditaties  waar soms tot wel vijfhonderd mensen tegelijk aan meedoen. Voor vrede in de wereld en met de intentie dat mensen vergevingsgezind worden en 'het licht van hun ziel' kunnen laten schijnen. Daarnaast doe ik aan Pranic Healing, wat het zelfherstellend vermogen van je lichaam vergroot.

Wat ik doe als ik me angstig voel, is door de angst heen gaan. Want ik weet dat ik dan bij mijn gaven kom, die onder de angsten zitten. Daarom hoop ik de angst te transformeren. Ik zie het ook als een heel transformatieve tijd. Helpend zijn de ademhalingsoefeningen van Tineke en Romy en Transformational Breathing. Ze brengen me weer terug bij mezelf. Daarnaast geeft het rust als ik me realiseer dat ik niet de angst ben, maar angst heb. Zo bén ik ook niet dit lichaam, een ziekte, mijn gedachtes of emoties. Ik héb een lichaam, ziekte, gedachtes of emoties. Zo met een afstandje naar mezelf kijken werkt heel direct, in combinatie met diep ademen naar een punt 3,75 cm onder mijn navel. Daar zit je chi, je levenskracht.  
Tai chi doe ik nu via Zoom. Het voelt meer op afstand, ook omdat ik de anderen minder voel en de begeleider moeilijker kan zien en horen. Maar ik heb voldoende les gehad, zodat ik weet wat de bedoeling is. Verder geniet ik van de stilte op straat en in de lucht, de vogelgeluiden, de schone lucht, dat heeft iets troostrijks, net als het besef dat het voor de dieren nu lekker rustig is. Troost put ik ook uit een gedicht van Franciscus van Assisi.

Angstig zijn een aantal bewoners in het hofje waar ik woon. Mijn bovenbuurvrouw van 84 jaar is mentaal nog heel goed, maar heeft fysieke klachten en gaat bewust de deur niet meer uit. Voor haar doe ik boodschappen.
Zo zijn er nog een paar vrouwen met klachten die zich isoleren. AIs minigemeenschapje kunnen we voor elkaar zorgen, het gaat ook eenzaamheid tegen. We hebben een WhatsAppgroep en we gaan af en toe om de centrale eikenboom zitten met een kop koffie. Zo'n praatje op ruim twee meter afstand van elkaar wordt erg gewaardeerd.

Wake-upcall
Ik zie de coronacrisis als een wake-upcall. Wat doen we met onszelf en de Aarde? De natuurlijke balans is verstoord. De Aarde is één groot lichaam. En zoals je ziek wordt als je eigen lichaam niet in balans is, wordt de Aarde dat ook. Laten we niet wegkijken, maar onderzoeken wat we kunnen doen. Tenslotte hangt alles met alles samen. Ik zie de Aarde als mijn moeder of 'mijn grote zus'. Voor haar wil ik goed zorgen, net als voor mezelf en me op het zelf-helend vermogen richten.

De verspreiding van het virus is onder meer ontstaan doordat dieren uit hun natuurlijke habitat zijn verdreven. Ik heb een aantal jaar als vrijwilliger in Bolivia gewerkt en mede een kleinschalige woning voor kinderen zonder ouders opgezet. In die tijd heb ik meegemaakt dat er veel oerbos gekapt werd voor het aanleggen van soja- en rietsuikervelden. Het gaat dan om bomen van wel anderhalve meter dikte, zoveel als de afstand die we nu moeten houden... De leefgebieden van onze mede-Aardebewoners zoals apen en andere wilde dieren gaan eraan. De dieren komen in het nauw en zo kunnen we als mens meer in contact komen met dieren die ziek zijn of besmet. Het is bijvoorbeeld bekend dat dieren zoals apen en nertsen corona kunnen krijgen. Doordat de kap illegaal gebeurt, wordt er dik aan verdiend en blijft het rendabel. Het gaat me erg aan het hart.

Ook blijft het virus in stand doordat mensen schieten op wilde dieren om te eten te hebben. Zo heb ik nog contact met gezinnen in Bolivia die als gevolg van corona hun werk in een winkel of de cementfabriek verloren hebben en nu in armoede en honger zitten. Er is geen sociale verzekering waarop ze een beroep kunnen doen. Die mensen hebben wel veel grond om hun huis, maar als gevolg van de klimaatveranderingen is het er vaker heet en te droog, waardoor er niets groeien kan, ze kunnen zelf geen eten verbouwen.
De klimaatveranderingen, waar de kap van oerbos aan bijdraagt, zijn ook te merken aan de hoeveelheid aardbevingen en vulkaanuitbarstingen. Ik las laatst een wetenschappelijk artikel over het effect van extreme regenval en poreuze grond. De grote hoeveelheden water die daardoor plots het binnenste van de Aarde bereiken, kunnen aardverschuiving en aardbeving veroorzaken.

Creatief en inventief
De uitdaging is om uit die vicieuze cirkel te komen door meer zelfvoorzienend te worden en minder afhankelijk van buitenlandse im- en export. In Bolivia ben ik bezig geweest met grondverbetering door het composteren van organisch afval en mensen maken er bijvoorbeeld van plastic flesjes plantenbakken. Ook zijn er van rivierkeien plantenbakken gemaakt waarin mensen groenten kunnen verbouwen. Daarmee hebben ze het probleem opgelost dat varkens en kippen door de grond harken met hun poten en de zaden opeten.
In Nederland wonen we met vele mensen op weinig grond, waardoor zelfvoorzienend worden lastig is. Ik heb goede hoop dat we toch ook hier door creativiteit inventiever worden.
Bij een school bij mij om de hoek bedacht iemand dat het maaien achterwege gelaten kon worden, zodat er een bijenveldje gemaakt kon worden. Daar heb ik zaadjes geplant. De balans herstellen kan klein beginnen.

Aan het woord is: Jet Holshuijsen (58), zelfstandig (team)coach, facilitator, sparringpartner. Haar praktijk heet Nature at Work. Ze helpt ondernemers en professionals om hun natuurlijke ambities waar te maken.

'Shine, that’s all', dat staat op het doek dat achter mij hangt als ik aan mijn bureau zit. En dat is ook eigenlijk de kern van wat we nu te doen hebben. Toen we net met corona te maken kregen, viel er veel werk uit mijn agenda weg voor mij. Ik merkte dat ik niet zo in de paniek raakte. Ik dacht: wat staat mij, en ons als mens, nu te doen om niet in stress en angst verstrikt te raken? Want angst is een slechte raadgever. Een van de dingen is om nauw contact te houden met een diepe laag in ons waar ‘vertrouwen’ huist. En daar gaat het doek achter mijn bureau over: shine, thats all. Voor mij betekent dat: kan je onafhankelijk van de situatie toch vertrouwen houden? En vanuit dat veld van vertrouwen organisch en natuurlijk handelen? Dat op een bepaald niveau alles goed is, hoe dan ook.

Dat werkte goed op mijn ‘coronaverjaardag’. Ik had niemand uitgenodigd en nergens op gerekend. Wel had ik een taartje en heel veel bloemen gehaald, en slingers opgehangen. 'Ik ga hier zó'n feestje van maken' dacht ik. En toen kwamen er toch een hoop felicitaties via WhatsApp en sociale media, cadeautjes door de brievenbus en lieve vrienden op keurige afstand voor koffie in de tuin! Ik heb genoten van de dag. Alle aandacht voelde extra warm, een memorabele dag die mij dankbaar stemde. Ik zou het altijd wel zo willen vieren. 's Avonds ben ik wel naar Amsterdam gegaan, waar mijn twee kinderen wonen, hen wilde ik wel heel graag even zien. Op afstand hebben we super gezellig in het park een uurtje mijn verjaardag gevierd.

Vertrouwen voelen en voeden, hoe doe je dat?
In de begintijd van corona, toen we nog wat makkelijker naar buiten konden, heb ik twaalf dagen achtereen filmpjes op mijn website en sociale media geplaatst, elke dag eentje. Ze gaan over hoe je in deze stressvolle tijd je hoofd helder kunt houden. Vertrouwen voelen en voeden in deze uitdagende tijd met zoveel onzekerheden, niet wetend wat er nog op ons afkomt, hoe doe je dat nou? Vanuit mijn vakgebied wilde ik graag anderen inspireren. Ik was verrast door de enthousiaste reacties op mijn filmpjes. Nadat ik was gestopt, kreeg ik berichtjes van mensen dat ze de filmpjes misten, dat de tips ze zo geholpen hadden, en dat ze de filmpjes met tips zelfs hadden doorgestuurd naar anderen. Er blijkt dat er iets in mijn stem zit waardoor ze rustig werden. Zo leuk! Dat heb ik nooit geweten. En fijn, want ik vond het heel spannend om zo zichtbaar te worden op social media.
Ik ben alweer aan het nadenken hoe ik op een andere manier weer wat kan delen en bieden, meer met de link naar de veldgids die ik nu schrijf. Hoe je jezelf gidst naar vertrouwen, zodat je er optimaal voor jezelf en anderen kunt zijn. Zoiets. Ik ga het zien, ik wil me laten leiden door inspiratie en niet door angst voor bijvoorbeeld gebrek aan werk. Ik wil vanuit dat vertrouwen uitreiken en anderen inspireren en als ze dat willen, begeleiden om in hun binnenwereld die plek van vertrouwen te vinden.

De natuur is niet buiten ons, we zijn de natuur
Contact maken met het veld van vertrouwen kun je als je in het nu bent. Als je nadenkt over het verleden, zit je al gauw in emoties zoals verdriet en schuld. En als je nadenkt over de toekomst, dan schiet je snel in angst, zeker nu in deze coronatijd. Je kunt jezelf ook leren gidsen naar het NU. In de natuur zijn helpt daar enorm bij. Het maakt verstilling in jezelf vinden gemakkelijker, het gebeurt veel sneller. Ik gebruik buiten om naar binnen te gaan, mijn innerlijke wereld in.
Ik ben opgegroeid met de natuur en buiten zijn, ik ben ervan doordrenkt. Mijn ouders waren grote natuurliefhebbers en mijn broer, zus en ik zijn als het ware met een verrekijker om de nek geboren. In de natuur is het zoveel makkelijker om niet zo in het denken te schieten. Als ik bijvoorbeeld tobberig ben en ineens een ijsvogeltje tijdens een wandeling zie of ik mijn twee vrienden, heggenmus en merel, zich hoor uitsloven met hun mooiste zang in mijn tuin, dan ben ik instant in het moment en ben ik mijn getob vergeten. Die gevoelens van blijdschap en dankbaarheid zijn behulpzaam om de spanning eraf te halen. De kunst is om je open te stellen voor al dat moois. Al kunnen we door de huidige coronamaatregelen niet volop naar buiten gaan, je kunt altijd naar de lucht kijken. Er is daar zoveel te zien!

Het is een mooie ontwikkeling dat mensen de natuur meer gaan liefhebben en waarderen. Dat ze zich bewuster worden van de kracht en de schoonheid die de Aarde ons brengen. Want wat je liefhebt, dat maak je niet zo snel kapot. We zijn geneigd zorgvuldig om te gaan met - en goed te zorgen voor - wat we liefhebben. We gaan niet naar de natuur, we zíjn de natuur.

Aarde als rechtspersoon
Laatst zag ik op televisie een enorm inspirerende documentaire: Wij zijn de rivier. De Maori zeggen over de rivier Whanganui in Nieuw-Zeeland: 'wij zijn de rivier en de rivier is ons'. Als de rivier niet veilig is, zijn wij niet veilig. De rivier werd lange tijd erg vervuild. Dat voelde voor de Maori alsof ze bezet, onderdrukt en vermoord werden, het voelde als oorlog. Na honderdvijftig jaar onderhandelen is de rivier een rechtspersoon geworden met wie je serieus rekening houdt, die gelijkwaardig is aan de mens. Nu wordt er niet meer zo veel in geloosd. Ik ben er voorstander van om van de Aarde als geheel een rechtspersoon te maken. Want de ervaring van de Maori dat zij de rivier zijn en andersom, geldt voor ons allemaal met de hele Aarde. Dat bewustzijn groeit gelukkig. Alles is van waarde en heeft zijn belangrijke plek, ook een boom en een lieveheersbeestje. We zijn als mens niet beter of belangrijker. Het zou zo mooi zijn als er een economie gaat ontstaan waarin er met al het leven rekening wordt gehouden. De Aarde als rechtspersoon, dat zou een goed begin zijn!

Verstilling en vertraging geven ruimte voor zelfreflectie
Voor sommigen is deze coronatijd aanleiding om contact met me op te nemen voor bijvoorbeeld de vraag 'ik voel me opgefokt thuis en hoe kan ik in de letterlijk beperkte ruimte mijn vrijheid vinden?’. Echte vrijheid vind je niet buiten jezelf, die zit in je. Victor Frankl, overlever van een concentratiekamp, schrijft daar prachtig over. Maar ja, hoe krijg je dat voor elkaar? Als je bewegingsvrijheid beperkt wordt, zoals nu, komen patronen glashelder op tafel. Dat gebeurt ook met die van mij in deze periode. Ik ben ze erg aan het waarnemen. Ik zie dan bijvoorbeeld ineens 'ah, dus zó probeer ik te ontsnappen!'

Anderen willen herijken en hun ambities weer eens verkennen. Mensen die ik eerder coachte, nemen nu weer contact op om zichzelf weer eens onder de loep te nemen. ‘Zit ik nog op de juiste plek, kan ik mijn talenten en kwaliteiten nog kwijt?’ Voor antwoord op de vraag hoe je je kiem ontwikkelt gaat het vooral over: welke kiem wil ontwikkeld worden? Waar liggen je wortels? Zodat je ambities waarmaakt die echt bij je passen. Dat je niet als perenboom een appelboom probeert te worden. En het gaat ook dan vooral over vertrouwen.
In dit verband moet ik aan de zonnebloempitjes denken die ik laatst in een potje heb gepland. Uit het niets komen ineens blaadjes boven de aarde omhoog. Als ze ver genoeg zijn met rijpen, zet ik ze in de tuin. In hun groeiproces zijn ze in alle rust aan het groeien, zijn hun wortels water aan het zoeken. Straks zet ik ze in de vrije aarde in de tuin. Het is prachtig om dat super natuurlijke proces te zien. Die enorme groeikracht. En dat dat vanzelf gaat. Denk je dat deze pitten stressen over wat ze willen worden? En of het wel gaat lukken? Nee. Die wortels zijn onder de oppervlakte hard aan het werk en verder laten ze los, ze vertrouwen op hun groeikracht.

Ik denk vaak aan de uitspraak van Loesje: ga je mee verdwalen? Ik weet de weg. Dat kan als je kunt omgaan met ‘niet weten’ en durft te vertrouwen op andere kennis. De kennis van vertrouwen en natuurlijke bronnen. Zodat je niet 'lost' bent, maar los. Zodat je de plek kan vinden waarin je ineens van binnen hoort: ‘shine, that’s all'.