Aan het woord is: Gerjanne Sluijter (64), ze woont in Haarlem en werkt als assistent-begeleider bij Kinderdienstencentrum (KDC) de Wollewei. Normaal gesproken werk ik met kinderen met een verstandelijke en soms ook een lichamelijke beperking. Ze komen gewoon naar je toe, ze begrijpen niet dat lichamelijk contact hebben nu niet mag. Ook is het belangrijk voor ze, ze kunnen rustig worden van een arm om hen heen, een knuffel. En we moeten ook luiers verwisselen, de meeste kinderen dragen die. Dus op anderhalve meter afstand blijven is onmogelijk. Ik sta sinds corona niet op de groep, maar maak alles schoon dat aangeraakt wordt. Bijvoorbeeld deur- en lichtknoppen en toetsenborden. Ook speelgoed, want dat stoppen de kinderen in hun mond. Zo is er een jongen met autisme die dat de hele dag door doet nadat hij het steeds eerst heeft laten vallen. Van die gewoonte wordt hij rustig. Coronaprotocollen en teststraat Momenteel zijn we beperkt open met twee, hooguit drie kinderen per groep. Dat zijn kinderen die echt niet thuis kunnen zijn overdag of van wie de ouders in vitale beroepen werken. Vanaf 11 mei gaan we weer open voor alle kinderen. De GGD is bij ons op het werk geweest om informatie te geven en onze vragen te beantwoorden. Wat wel en niet te doen als we geen anderhalve meter afstand kunnen houden tot de kinderen en elkaar? Bijvoorbeeld de chauffeurs die de kinderen halen en brengen, ook kinderen in rolstoelen. Dragen we wel of geen mondkapjes en handschoenen? Hoelang blijft corona in je haar hangen, wat kun je ertegen doen? Alle adviezen worden nu uitgeschreven in protocollen. Zo weten we al dat we de tennisballen moeten vervangen door gladde ballen, die we makkelijker kunnen schoonmaken. Alle maatregelen bespreken we met de ouders. Sommigen zijn heel bezorgd vanwege hun kwetsbare kinderen. Gelukkig kunnen ze wel uitgaan van een grote kans dat we als medewerkers gezond zijn, omdat we zo nauwkeurig zijn. Bij verkoudheid blijven we thuis en we laten ons bij gezondheidsklachten testen op corona. Bij de ijsbaan gebeurt dat. Daar is voor zorgmedewerkers in Haarlem een zogeheten teststraat ingericht, een drive in, naar Koreaans voorbeeld. Je rijdt er met de auto in en blijft erin zitten, terwijl een helemaal in plastic ingepakte medewerker van de GGD de test afneemt. Een paar collega's hebben de test laten doen. Ze hadden geen corona. Dat is geruststellend, ook voor de paar collega's die zwanger zijn. Misschien eerder met pensioen Hoewel ik nu dus nog niet dicht bij de kinderen kom, ben ik soms angstiger dan ik had gedacht. Ik ben bang om zelf ziek te worden, want ik heb vanwege mijn leeftijd meer risico. En ik ben huiverig om straks weer in de buurt te komen van de kinderen. Zo hebben we kinderen met een meervoudige handicap die sondevoeding krijgen en kinderen met epileptische aanvallen. Het is nog niet bekend of hun immuunsysteem anders werkt dan bij kinderen zonder een beperking en of ze bevattelijker zijn voor corona en/of anderen eerder kunnen besmetten dan kinderen zonder beperking. Hopelijk wordt dat in de loop van het jaar duidelijk. Ik denk momenteel wel na over de vraag of ik eerder met pensioen ga, zodat ik een extra risico op het krijgen of verspreiden van corona vermijd. Angst transformeren Als hooggevoelige neem ik ook snel angst bij anderen waar. Op mijn werk ervaar ik het niet. Ik denk doordat we respectvol met elkaar omgaan, ook dankzij de duidelijke afspraken. We hoeven niet te 'vechten en knokken'. Dat gebeurt in een supermarkt, op straat of op de markt natuurlijk ook niet, maar energetisch zijn er wel irritaties voelbaar als mensen denken 'ik wil iets uit het schap pakken waar jij net staat' of 'je pakt net het laatste pak toiletpapier dat ik had willen hebben'. Ik meng me daarom ook zo min mogelijk in groepen, ik voel me er niet op m'n gemak. Wel in online meditaties waar soms tot wel vijfhonderd mensen tegelijk aan meedoen. Voor vrede in de wereld en met de intentie dat mensen vergevingsgezind worden en 'het licht van hun ziel' kunnen laten schijnen. Daarnaast doe ik aan Pranic Healing, wat het zelfherstellend vermogen van je lichaam vergroot. Wat ik doe als ik me angstig voel, is door de angst heen gaan. Want ik weet dat ik dan bij mijn gaven kom, die onder de angsten zitten. Daarom hoop ik de angst te transformeren. Ik zie het ook als een heel transformatieve tijd. Helpend zijn de ademhalingsoefeningen van Tineke en Romy en Transformational Breathing. Ze brengen me weer terug bij mezelf. Daarnaast geeft het rust als ik me realiseer dat ik niet de angst ben, maar angst heb. Zo bén ik ook niet dit lichaam, een ziekte, mijn gedachtes of emoties. Ik héb een lichaam, ziekte, gedachtes of emoties. Zo met een afstandje naar mezelf kijken werkt heel direct, in combinatie met diep ademen naar een punt 3,75 cm onder mijn navel. Daar zit je chi, je levenskracht. Tai chi doe ik nu via Zoom. Het voelt meer op afstand, ook omdat ik de anderen minder voel en de begeleider moeilijker kan zien en horen. Maar ik heb voldoende les gehad, zodat ik weet wat de bedoeling is. Verder geniet ik van de stilte op straat en in de lucht, de vogelgeluiden, de schone lucht, dat heeft iets troostrijks, net als het besef dat het voor de dieren nu lekker rustig is. Troost put ik ook uit een gedicht van Franciscus van Assisi. Angstig zijn een aantal bewoners in het hofje waar ik woon. Mijn bovenbuurvrouw van 84 jaar is mentaal nog heel goed, maar heeft fysieke klachten en gaat bewust de deur niet meer uit. Voor haar doe ik boodschappen. Zo zijn er nog een paar vrouwen met klachten die zich isoleren. AIs minigemeenschapje kunnen we voor elkaar zorgen, het gaat ook eenzaamheid tegen. We hebben een WhatsAppgroep en we gaan af en toe om de centrale eikenboom zitten met een kop koffie. Zo'n praatje op ruim twee meter afstand van elkaar wordt erg gewaardeerd. Wake-upcall Ik zie de coronacrisis als een wake-upcall. Wat doen we met onszelf en de Aarde? De natuurlijke balans is verstoord. De Aarde is één groot lichaam. En zoals je ziek wordt als je eigen lichaam niet in balans is, wordt de Aarde dat ook. Laten we niet wegkijken, maar onderzoeken wat we kunnen doen. Tenslotte hangt alles met alles samen. Ik zie de Aarde als mijn moeder of 'mijn grote zus'. Voor haar wil ik goed zorgen, net als voor mezelf en me op het zelf-helend vermogen richten. De verspreiding van het virus is onder meer ontstaan doordat dieren uit hun natuurlijke habitat zijn verdreven. Ik heb een aantal jaar als vrijwilliger in Bolivia gewerkt en mede een kleinschalige woning voor kinderen zonder ouders opgezet. In die tijd heb ik meegemaakt dat er veel oerbos gekapt werd voor het aanleggen van soja- en rietsuikervelden. Het gaat dan om bomen van wel anderhalve meter dikte, zoveel als de afstand die we nu moeten houden... De leefgebieden van onze mede-Aardebewoners zoals apen en andere wilde dieren gaan eraan. De dieren komen in het nauw en zo kunnen we als mens meer in contact komen met dieren die ziek zijn of besmet. Het is bijvoorbeeld bekend dat dieren zoals apen en nertsen corona kunnen krijgen. Doordat de kap illegaal gebeurt, wordt er dik aan verdiend en blijft het rendabel. Het gaat me erg aan het hart. Ook blijft het virus in stand doordat mensen schieten op wilde dieren om te eten te hebben. Zo heb ik nog contact met gezinnen in Bolivia die als gevolg van corona hun werk in een winkel of de cementfabriek verloren hebben en nu in armoede en honger zitten. Er is geen sociale verzekering waarop ze een beroep kunnen doen. Die mensen hebben wel veel grond om hun huis, maar als gevolg van de klimaatveranderingen is het er vaker heet en te droog, waardoor er niets groeien kan, ze kunnen zelf geen eten verbouwen. De klimaatveranderingen, waar de kap van oerbos aan bijdraagt, zijn ook te merken aan de hoeveelheid aardbevingen en vulkaanuitbarstingen. Ik las laatst een wetenschappelijk artikel over het effect van extreme regenval en poreuze grond. De grote hoeveelheden water die daardoor plots het binnenste van de Aarde bereiken, kunnen aardverschuiving en aardbeving veroorzaken. Creatief en inventief De uitdaging is om uit die vicieuze cirkel te komen door meer zelfvoorzienend te worden en minder afhankelijk van buitenlandse im- en export. In Bolivia ben ik bezig geweest met grondverbetering door het composteren van organisch afval en mensen maken er bijvoorbeeld van plastic flesjes plantenbakken. Ook zijn er van rivierkeien plantenbakken gemaakt waarin mensen groenten kunnen verbouwen. Daarmee hebben ze het probleem opgelost dat varkens en kippen door de grond harken met hun poten en de zaden opeten. In Nederland wonen we met vele mensen op weinig grond, waardoor zelfvoorzienend worden lastig is. Ik heb goede hoop dat we toch ook hier door creativiteit inventiever worden. Bij een school bij mij om de hoek bedacht iemand dat het maaien achterwege gelaten kon worden, zodat er een bijenveldje gemaakt kon worden. Daar heb ik zaadjes geplant. De balans herstellen kan klein beginnen.
1 Comment
Aan het woord is: Jet Holshuijsen (58), zelfstandig (team)coach, facilitator, sparringpartner. Haar praktijk heet Nature at Work. Ze helpt ondernemers en professionals om hun natuurlijke ambities waar te maken. 'Shine, that’s all', dat staat op het doek dat achter mij hangt als ik aan mijn bureau zit. En dat is ook eigenlijk de kern van wat we nu te doen hebben. Toen we net met corona te maken kregen, viel er veel werk uit mijn agenda weg voor mij. Ik merkte dat ik niet zo in de paniek raakte. Ik dacht: wat staat mij, en ons als mens, nu te doen om niet in stress en angst verstrikt te raken? Want angst is een slechte raadgever. Een van de dingen is om nauw contact te houden met een diepe laag in ons waar ‘vertrouwen’ huist. En daar gaat het doek achter mijn bureau over: shine, thats all. Voor mij betekent dat: kan je onafhankelijk van de situatie toch vertrouwen houden? En vanuit dat veld van vertrouwen organisch en natuurlijk handelen? Dat op een bepaald niveau alles goed is, hoe dan ook. Dat werkte goed op mijn ‘coronaverjaardag’. Ik had niemand uitgenodigd en nergens op gerekend. Wel had ik een taartje en heel veel bloemen gehaald, en slingers opgehangen. 'Ik ga hier zó'n feestje van maken' dacht ik. En toen kwamen er toch een hoop felicitaties via WhatsApp en sociale media, cadeautjes door de brievenbus en lieve vrienden op keurige afstand voor koffie in de tuin! Ik heb genoten van de dag. Alle aandacht voelde extra warm, een memorabele dag die mij dankbaar stemde. Ik zou het altijd wel zo willen vieren. 's Avonds ben ik wel naar Amsterdam gegaan, waar mijn twee kinderen wonen, hen wilde ik wel heel graag even zien. Op afstand hebben we super gezellig in het park een uurtje mijn verjaardag gevierd. Vertrouwen voelen en voeden, hoe doe je dat? In de begintijd van corona, toen we nog wat makkelijker naar buiten konden, heb ik twaalf dagen achtereen filmpjes op mijn website en sociale media geplaatst, elke dag eentje. Ze gaan over hoe je in deze stressvolle tijd je hoofd helder kunt houden. Vertrouwen voelen en voeden in deze uitdagende tijd met zoveel onzekerheden, niet wetend wat er nog op ons afkomt, hoe doe je dat nou? Vanuit mijn vakgebied wilde ik graag anderen inspireren. Ik was verrast door de enthousiaste reacties op mijn filmpjes. Nadat ik was gestopt, kreeg ik berichtjes van mensen dat ze de filmpjes misten, dat de tips ze zo geholpen hadden, en dat ze de filmpjes met tips zelfs hadden doorgestuurd naar anderen. Er blijkt dat er iets in mijn stem zit waardoor ze rustig werden. Zo leuk! Dat heb ik nooit geweten. En fijn, want ik vond het heel spannend om zo zichtbaar te worden op social media. Ik ben alweer aan het nadenken hoe ik op een andere manier weer wat kan delen en bieden, meer met de link naar de veldgids die ik nu schrijf. Hoe je jezelf gidst naar vertrouwen, zodat je er optimaal voor jezelf en anderen kunt zijn. Zoiets. Ik ga het zien, ik wil me laten leiden door inspiratie en niet door angst voor bijvoorbeeld gebrek aan werk. Ik wil vanuit dat vertrouwen uitreiken en anderen inspireren en als ze dat willen, begeleiden om in hun binnenwereld die plek van vertrouwen te vinden. De natuur is niet buiten ons, we zijn de natuur Contact maken met het veld van vertrouwen kun je als je in het nu bent. Als je nadenkt over het verleden, zit je al gauw in emoties zoals verdriet en schuld. En als je nadenkt over de toekomst, dan schiet je snel in angst, zeker nu in deze coronatijd. Je kunt jezelf ook leren gidsen naar het NU. In de natuur zijn helpt daar enorm bij. Het maakt verstilling in jezelf vinden gemakkelijker, het gebeurt veel sneller. Ik gebruik buiten om naar binnen te gaan, mijn innerlijke wereld in. Ik ben opgegroeid met de natuur en buiten zijn, ik ben ervan doordrenkt. Mijn ouders waren grote natuurliefhebbers en mijn broer, zus en ik zijn als het ware met een verrekijker om de nek geboren. In de natuur is het zoveel makkelijker om niet zo in het denken te schieten. Als ik bijvoorbeeld tobberig ben en ineens een ijsvogeltje tijdens een wandeling zie of ik mijn twee vrienden, heggenmus en merel, zich hoor uitsloven met hun mooiste zang in mijn tuin, dan ben ik instant in het moment en ben ik mijn getob vergeten. Die gevoelens van blijdschap en dankbaarheid zijn behulpzaam om de spanning eraf te halen. De kunst is om je open te stellen voor al dat moois. Al kunnen we door de huidige coronamaatregelen niet volop naar buiten gaan, je kunt altijd naar de lucht kijken. Er is daar zoveel te zien! Het is een mooie ontwikkeling dat mensen de natuur meer gaan liefhebben en waarderen. Dat ze zich bewuster worden van de kracht en de schoonheid die de Aarde ons brengen. Want wat je liefhebt, dat maak je niet zo snel kapot. We zijn geneigd zorgvuldig om te gaan met - en goed te zorgen voor - wat we liefhebben. We gaan niet naar de natuur, we zíjn de natuur. Aarde als rechtspersoon Laatst zag ik op televisie een enorm inspirerende documentaire: Wij zijn de rivier. De Maori zeggen over de rivier Whanganui in Nieuw-Zeeland: 'wij zijn de rivier en de rivier is ons'. Als de rivier niet veilig is, zijn wij niet veilig. De rivier werd lange tijd erg vervuild. Dat voelde voor de Maori alsof ze bezet, onderdrukt en vermoord werden, het voelde als oorlog. Na honderdvijftig jaar onderhandelen is de rivier een rechtspersoon geworden met wie je serieus rekening houdt, die gelijkwaardig is aan de mens. Nu wordt er niet meer zo veel in geloosd. Ik ben er voorstander van om van de Aarde als geheel een rechtspersoon te maken. Want de ervaring van de Maori dat zij de rivier zijn en andersom, geldt voor ons allemaal met de hele Aarde. Dat bewustzijn groeit gelukkig. Alles is van waarde en heeft zijn belangrijke plek, ook een boom en een lieveheersbeestje. We zijn als mens niet beter of belangrijker. Het zou zo mooi zijn als er een economie gaat ontstaan waarin er met al het leven rekening wordt gehouden. De Aarde als rechtspersoon, dat zou een goed begin zijn! Verstilling en vertraging geven ruimte voor zelfreflectie Voor sommigen is deze coronatijd aanleiding om contact met me op te nemen voor bijvoorbeeld de vraag 'ik voel me opgefokt thuis en hoe kan ik in de letterlijk beperkte ruimte mijn vrijheid vinden?’. Echte vrijheid vind je niet buiten jezelf, die zit in je. Victor Frankl, overlever van een concentratiekamp, schrijft daar prachtig over. Maar ja, hoe krijg je dat voor elkaar? Als je bewegingsvrijheid beperkt wordt, zoals nu, komen patronen glashelder op tafel. Dat gebeurt ook met die van mij in deze periode. Ik ben ze erg aan het waarnemen. Ik zie dan bijvoorbeeld ineens 'ah, dus zó probeer ik te ontsnappen!' Anderen willen herijken en hun ambities weer eens verkennen. Mensen die ik eerder coachte, nemen nu weer contact op om zichzelf weer eens onder de loep te nemen. ‘Zit ik nog op de juiste plek, kan ik mijn talenten en kwaliteiten nog kwijt?’ Voor antwoord op de vraag hoe je je kiem ontwikkelt gaat het vooral over: welke kiem wil ontwikkeld worden? Waar liggen je wortels? Zodat je ambities waarmaakt die echt bij je passen. Dat je niet als perenboom een appelboom probeert te worden. En het gaat ook dan vooral over vertrouwen. In dit verband moet ik aan de zonnebloempitjes denken die ik laatst in een potje heb gepland. Uit het niets komen ineens blaadjes boven de aarde omhoog. Als ze ver genoeg zijn met rijpen, zet ik ze in de tuin. In hun groeiproces zijn ze in alle rust aan het groeien, zijn hun wortels water aan het zoeken. Straks zet ik ze in de vrije aarde in de tuin. Het is prachtig om dat super natuurlijke proces te zien. Die enorme groeikracht. En dat dat vanzelf gaat. Denk je dat deze pitten stressen over wat ze willen worden? En of het wel gaat lukken? Nee. Die wortels zijn onder de oppervlakte hard aan het werk en verder laten ze los, ze vertrouwen op hun groeikracht. Ik denk vaak aan de uitspraak van Loesje: ga je mee verdwalen? Ik weet de weg. Dat kan als je kunt omgaan met ‘niet weten’ en durft te vertrouwen op andere kennis. De kennis van vertrouwen en natuurlijke bronnen. Zodat je niet 'lost' bent, maar los. Zodat je de plek kan vinden waarin je ineens van binnen hoort: ‘shine, that’s all'. Aan het woord is: Jan-Jaap van Peperstraten (42), priester en pastoor in Alkmaar en een paar omliggende dorpen. En, zoals hij op zijn Twitteraccount schrijft, is hij hoopverlener. Ik ben een paar jaar actief op Twitter (@jjvpeperstraten) en ik blog. Mijn volgers vroegen of ik mijn diensten wilde gaan streamen toen ik ze niet meer in de kerk kon geven. Maar er werden diensten op televisie uitgezonden, dus ik vond het niet zo nodig. Toen de vragen een paar weken later nog bleven komen, heb ik m'n tanden op elkaar gezet en ben ik gaan hannesen met mijn mobiele telefoon. Nu geef ik een week of vier diensten via Facebook. Het is wat behelpen, maar voorziet in een behoefte, ik krijg er veel positieve reacties op. Mensen vinden het fijn wekelijks iets van de eigen kerk terug te zien. Doordat ik vanwege mijn activiteiten op sociale media breed publiek heb en veel opvang, juist ook in crisistijd, kan ik dicht bij de belevingswereld blijven. En ik spreek kort en deel mijn preek op in drieën met een rode draad, dat maakt het begrijpelijker. Ik vertel bijvoorbeeld over het Evangelie waarin Jezus zegt 'probeer je bezig te houden met de dag van vandaag, deze dag heeft genoeg aan eigen kwaad'. Het is nergens voor nodig om je druk te maken over wat er in de toekomst moet gebeuren. Zo hou je het behapbaar. Drukst met ziekenzalvingen en uitvaarten Het drukst ben ik in de laatste weken met ziekenzalvingen en uitvaarten. Alkmaar is niet het epicentrum van corona, maar we hebben wel te maken met ruim tweemaal zoveel overlijdens als gewoonlijk. In de afgelopen jaren heb ik honderden keren aan een sterfbed gestaan en uitvaartdiensten geleid. Elk sterfbed is verdrietig, er zijn weinig mooie sterfbedden. Ik ga er wel eens mopperend heen, maar ik kom nooit mopperend terug. Het is heel dankbaar om te doen. Dat doe ik in het moment, ik kan terugvallen op veel ervaring, pas achteraf denk ik er over na. Als iemand met corona te hard achteruit gegaan is en zalving niet meer mogelijk is, geef ik de absolutie (het vergeven van zonden) vanachter glas. Ligt iemand met corona op sterven en kan ik wel het sacrament geven, dan word ik ter bescherming eerst helemaal ingepakt en krijg ik een masker op. Dan ga ik een verzegelde kamer binnen, wetend dat er iemand ligt met een dodelijk virus. Ik laat dat besef volledig los en doe wat ik moet doen, ik wil het 'monster' er helemaal buiten laten. Ik houd het altijd kort aan een sterfbed, want doodgaan is erg vermoeiend. Nu moet ik de gebeden nog korter houden, omdat het met een masker veel moeilijker praten is. Ik krijg niet genoeg adem om lange zinnen uit te spreken én geconcentreerd te blijven. En normaliter ben ik in gewaad duidelijk aanwezig in mijn rol. Nu komt er zeg maar een marsmannetje binnen dat mompelt dat hij de pastoor is. Ik ben er nog niet uit hoe ik daar vorm aan kan geven. Dat is echt zoeken. Waardig afscheid in een halfuur De voorbereiding van een uitvaart moet nu vaak telefonisch gebeuren. Dat vind ik moeilijk, want het is vaak een emotioneel gesprek, zeker als iemand vrij snel na ziek worden is overleden. Bij een uitvaart mag alleen de naaste familie nu in de kerk zijn en de dienst mag maximaal een halfuur duren. Ervoor zorgen dat het in die beperkte tijd toch een mooi en waardig afscheid wordt, vraagt veel ervaring. Op basis van die ervaring kan ik snel schakelen. Ik zie snel wat ik kan schrappen en wat belangrijk is om op in te zoomen. We schakelden in het begin voor overleg ook wel telefonisch met collega's, want sommige vormen en gebeden konden we van elkaar overnemen. Maar ieder heeft ook een eigen stijl en smaak. Meestal schrijf ik gebeden toch zelf, omdat ik woorden van een ander vaak niet bij mij vind passen. Ik leg de nadruk toch nét ergens anders. Nieuwe dagplanning Door de coronatijd ziet mijn doordeweekse dag er heel anders uit. Normaal gesproken ging ik na het ochtendgebed de deur uit om in een omringende parochie een viering te verzorgen en bij te praten met diverse mensen. Zo hoor ik bijvoorbeeld bij wie het goed zou zijn als ik er eens langs zou gaan of even bel. 's Middags ging ik andere vieringen voorbereiden. En ik had één of twee uitvaarten per week. 's Avonds was ik aan het vergaderen. Ook nu sta ik om 7 uur op. De ochtend houd ik vrij voor studie. Mijn vak bijhouden heb ik de laatste vier jaar schandelijk laten liggen. Ik heb meters aan vakliteratuur door te nemen. Daar kom ik nu aan toe en ik ben er heel geconcentreerd mee bezig. Tussendoor kan ik worden opgeroepen voor een zalving of uitvaart. Als ik daarvoor word gebeld, valt alles uit m'n handen. 's Middags bereid ik vaak uitvaartvieringen voor. De vergaderingen zijn weggevallen, ik heb opeens vrije avonden. Ik kan me niet herinneren die veel gehad te hebben. Voor mijn plezier lees ik graag biografieën, niet alleen over geslaagde levens maar ook waar mensen flink in mislukken, ik vind dat troostrijk. Op Goodreads zet ik mijn boekrecensies. Een mooie vond ik bijvoorbeeld de biografie over de Engelse dichter Basil Bunting. Zorgen over weerbaarheid van mensen Ik maak me wel zorgen over de weerbaarheid van mensen in deze tijd. Door verhalen via via en op sociale media merk ik dat veel mensen labieler zijn dan normaal, de draad een beetje kwijt zijn. Ik spreek veel mensen die zich niet senang voelen, omdat ze niet zo productief zijn als normaal. Ik had voor mezelf in de eerste coronaweken gesteld dat het goed was als ik op vijftig procent draaide. Nu zit ik op zo'n zeventig procent en op een stijgende lijn. Ik leef bij de dag. Eerst was 28 april genoemd dat er versoepeling zou komen, toen 1 juni, maar ik zie de kerkdiensten dan eerlijk gezegd nog niet starten. Dus ik heb vooruitkijken helemaal losgelaten. En ik heb een nieuwe dagorde opgepakt. Voordat ik die dagplanning had, zat ik twee weken in een tijdsmoeras, een vormeloze tijd waar ik geen grip op had, ik merkte geen verschil meer tussen ochtend, middag en avond. Ik houd me nu zoveel mogelijk aan mijn dagorde, zodat ik kan terugkijken op een zinvolle dagbesteding. Dat raad ik anderen ook aan. Ik kan me wel goed voorstellen dat het voor jongere parochianen en mensen die ineens van honderdtwintig kilometer per uur naar complete stilstand in hun werk gaan, een moeilijke bocht is. Zeker als je gevoel van eigenwaarde afhangt van werk. Dat doet me denken aan de situatie van mensen die ernstig ziek worden en ineens alleen nog maar bestaan, zijn. Zij komen vaak terecht in een crisis van zingeving. Ze vragen dan “wat betekent mijn leven nog?” Voor die mensen ben ik beschikbaar. Die mensen zoeken ook contact. Controle loslaten Er zijn mensen die uren achtereen coronanieuws kijken en zich veel bezighouden met ziekte-, opname en sterftecijfers. Het is een normale houding om als betrokken burgers mee te kijken en onze mening te hebben. Maar in extreme situaties zoals nu kunnen we niet over de schouders van instanties meekijken en alles in detail volgen. De situatie wordt er niet beter van, we hebben geen grip op wat het virus doet. Die drang om controle te hebben moet je echt loslaten, anders gaat het je volledig beheersen. Ik heb het ook moeten doen. Dat ging makkelijker dan ik dacht. Wat ik zelf doe, daar heb ik controle over. Ik kan elke dag iets zinnigs doen voor een ander of voor mezelf. Daar word ik ook blijer van. Dat kan alleen als je je hoofd een beetje vrijhoudt. Als je in de afgrond blijft staren, ontzeg je jezelf die mogelijkheid. Ik krijg ook DM-berichtjes op Twitter van mensen die bang zijn, zich klem voelen, bang zijn voor complottheorieën rondom 5G of andere buitenissige ideeën. Ik snap het wel, ik wil het niet veroordelen. Maar als je de greep op jezelf kwijtraakt, kan het hard gaan. Behoefte aan zin en betekenis Ik bied verlichting. Ik los de situatie niet op, maar kan het wel draaglijker maken. Veel dingen gaan nu niet volgens plan en dan reageren sommige mensen heel primair. Daarmee leren omgaan vraagt veel geduld en ik neem de emoties waarmee ik geconfronteerd word niet persoonlijk. Dan is het voor mij te overzien. Want ik ben ook een mens, ik voel me niet anders dan anderen in deze sterk veranderde wereld. Ik kan er echter op een andere manier in staan omdat ik een professionele rol heb waarin ik altijd bezig ben met de gevoelens en het gedrag van de mensen om mij heen. Dat gezegd hebbende: ik ben soms ook van mijn à propos en heb nog geen volledig evenwicht gevonden. Ik stimuleer mensen om niet te veel over doemscenario's na te denken. Mensen hebben behoefte aan zin en betekenis. Als je het al gewend bent om te zien naar anderen en ook vanuit een optimistische houding kunt kijken naar mogelijkheden die je hebt, dan is in deze tijd leven iets gemakkelijker. Als je dat niet al doet, zijn bijvoorbeeld complottheorieën over 5G makkelijker te consumeren. Ook een complottheorie geeft een soort zin en betekenis, maar in negatieve zin, je leven wordt er niet beter van. Vijf fasen van rouw Ik heb erg het gevoel dat de irrationaliteit die we nu bij mensen zien, een vorm van rouwgedrag is. Ik herken de eerste drie van de vijf fasen van rouw die psychiater Elisabeth Kübler-Ross beschrijft. Het begint met ontkenning ('het is maar een griepje, dat gedoe allemaal', 'het verandert mijn leven niet, wat er ook gebeurt' of geloven in een wondermiddel tegen corona). De tweede fase is woede (corona is allemaal de schuld van...), gevolgd door de derde fase, marchanderen. Maar je kan niet onderhandelen met een virus. Die fases zijn allemaal tactieken om greep te krijgen op iets waar we geen greep op hebben. We zijn definitief dingen kwijt door deze coronatijd. We hebben overledenen, mensen krijgen gezondheidsproblemen, verliezen werk, of hun huis. Waar ik echt benauwd voor ben, is de vierde fase van rouw: depressie. Ik ben bang dat er wel eens velen het massaal kunnen gaan opgeven. Mensen die zich dan compleet verlamd voelen, niet meer hun bed uit komen vanwege rouw om het verlies van hun naasten, hun baan, toekomst, bedrijf. Ik heb graag ongelijk, maar zie het wel gebeuren. Dat gaat heel moeilijk zijn. Daar moeten we ons ook op voorbereiden. Want we kunnen pas verder als iedereen mee komt, iedereen moet weer perspectief krijgen. Dat vraagt om een collectief proces van de schouders eronder zetten. Een proces waarin we mensen niet meer afrekenen op de vraag of ze wel of geen succes hebben, zoals we dat hiervoor altijd hebben gedaan. Corona is iets dat je succes vernietigt ongeacht of je je wel of niet je best hebt gedaan. Ik hoop dat we in de toekomst anders om zullen gaan met zaken als succes of ongeluk. Dat je je je niet overbodig gaat voelen als je geen succes hebt, maar dat je voelt dat er altijd toe doet, dat je waardigheid niet ligt in wat je allemaal presteert. Als samenleving en als kerk is het van belang dat we een plek bieden voor iedereen, gewoon zoals je bent, juist ook als je depressief bent. Het gaat erom dat we ons niet op prestaties richten, want echt presteren doen nu alleen de mensen in de zorg, regering en andere vitale beroepen. Voor alle anderen geldt: hoe kan ik vanuit een positieve houding mijn leven en dat van anderen zo zinnig en waardevol mogelijk maken? En daar zul je ook van leren. De vijfde fase is de acceptatie. Verlies heeft dan een plek gekregen. Het litteken blijft, maar je kunt verder met leven. Er komen dingen voor ons verlies terug. Maar dan zijn we jaren verder. Over een aantal jaren kunnen we terugkijken hoe corona onze samenleving heeft veranderd. Er is de wereld voor en de wereld erna. |
Copyright © 2020